Šta se dogodilo sa Rimom nakon pada carstva: Život u Večnom gradu bez carskog oreola

Nakon pada Zapadnog rimskog carstva, Rim nije nestao, ali je pretrpeo duboku transformaciju – od prestonice svetskog carstva do ratom razorene senke nekadašnje moći.

Kada je poslednji zapadnorimski car Romul Augustul 476. godine nove ere abdicirao pod pritiskom germanskog vojskovođe Odoakra, istorija je simbolično zapečatila kraj Zapadnog rimskog carstva. Međutim, grad Rim, nekada srce imperije koja se prostirala od Britanskih ostrva do severne Afrike, nije prestao da postoji. Njegova priča se nastavila – ali ne kao ona o sjaju i moći, već o preživljavanju, stradanjima, padu i postupnoj metamorfozi.

Preporučujemo

U decenijama koje su usledile nakon pada carstva, Rim se našao u središtu vojnih sukoba, verskih tenzija i unutrašnjih kriza. Populacija se urušila, a postoje svedočanstva da je grad, makar na kratko, bio gotovo potpuno napušten., navodi Live science.

Grad bez carstva, ali ne bez značaja

Nakon abdikacije Romula Augustula, Odoakar je preuzeo kontrolu nad Rimom i većim delom Italije, ali se nije proglasio carem. Umesto toga, carske insignije poslao je vizantijskom caru u Konstantinopolj – simbolično priznajući prevlast Istočnog rimskog carstva. Večnom gradu tako je ostalo da traži novo mesto u raspodeli moći.

Od 488. do 493. godine, Odoakrovu kratku vladavinu prekinuo je pohod Teodorika, vođe Ostrogota, koji je nakon duge vojne kampanje porazio i ubio Odoakra i uspostavio svoju vlast u Italiji. Teodorikova vladavina (493–526) ostala je upamćena kao period izvesne stabilnosti i obnove, iako ne bez unutrašnjih tenzija.

Prema istorijskim zapisima i arheološkim dokazima, Teodorik se brinuo o Rimu. - Građani Rima su od njega dobijali razne pogodnosti: plaćao je održavanje spomenika, organizovao igre u cirkusu i Koloseumu, obezbeđivao besplatno ili jeftino žito, i još mnogo toga - naveo je Džon Arnold, vanredni profesor antičke i srednjovekovne istorije na Univerzitetu Talsa, u izjavi za Live Science.

Međutim, iza fasade spoljnog mira krčkala se unutrašnja nestabilnost. Izbori za papu znali su da prerastu u ozbiljne sukobe – jedan od najpoznatijih slučajeva dogodio se 498. godine, kada je istovremeno izabrano dvoje papa, što je dovelo do višegodišnjeg raskola i uličnog nasilja. Rimljani su, u nemoći, zatražili intervenciju od Teodorika, koji se nevoljno umešao.

Verske tenzije nisu bile ograničene samo na hrišćansku hijerarhiju. Rimom su u to vreme protutnjali i antisemitski nemiri. Iako nije poznato koliko je Jevreja tada živelo u gradu, zajednica je postojala vekovima unazad, ali su učestale tenzije između hrišćanske većine i jevrejske manjine neretko eskalirale u nasilje. - Rimljani u Italiji više su se pribojavali Jevreja nego Gota - ističe Arnold.

Povratak Istoka: Vizantijska invazija i opustošeni grad

Prava katastrofa za Rim usledila je nakon Teodorikove smrti. Godine 535. car Justinijan I iz Vizantije pokrenuo je ambicioznu kampanju za obnovu Rimskog carstva – poznatu kao „obnova imperije“. Italija, uključujući Rim, našla se u središtu višegodišnjeg rata između Vizantinaca i Ostrogota.

Grad je više puta prelazio iz ruku u ruke, a razaranje je ostavilo teške posledice. Jedan izvor iz tog vremena, poznat kao Hronika Marcelina Komesa, beleži da je 547. godine stanje bilo toliko loše da u Rimu „nije ostao ni čovek ni zver“, te da je grad bio napušten četrdeset dana. Iako savremeni istoričari ovu tvrdnju uzimaju s rezervom, saglasni su da je grad pretrpeo masovno opadanje broja stanovnika.

Do 554. godine Justinijanove trupe su konačno uspostavile vlast nad Rimom, a grad je postao deo Vizantijskog carstva. Ali mir nije dugo potrajao. Već 568. godine Italiju su napali Langobardi – germansko pleme koje je zauzelo veliki deo teritorije, ali nikada nije uspelo da osvoji Rim. Iako su ga više puta opsedali, grad je ostao pod vizantijskom kontrolom.

Langobardi nikada nisu zauzeli Rim, iako su ga opsedali više puta - navodi istoričar Henrik Dej u svojoj knjizi The Making of Medieval Rome: A New Profile of the City, 400–1420.

Od metropole do senke: Pad broja stanovnika i svakodnevnica u propasti

U doba svog zenita, Rim je tokom četvrtog veka imao oko milion stanovnika – bio je to jedan od najvećih i najnaseljenijih gradova starog sveta. Međutim, usled ratova, gladi, bolesti i odlivanja stanovništva, broj žitelja drastično je opao.

- Do ranog šestog veka broj stanovnika pao je na oko 80.000, a posle Justinijanovih ratova i mnogo niže - navodi Noel Lenski, profesor istorije sa Univerziteta Jejl. Deo preostale populacije činili su i robovi, što dodatno svedoči o socijalnoj strukturi i dubokoj krizi u kojoj se Rim tada nalazio.

Pored ljudskog faktora, grad su pogađale i prirodne nepogode, epidemije i nedostatak infrastrukture. Nema više vodosnabdevanja preko akvadukata, nema više carskih raskoši. Monumentalni Rim pretvorio se u skučen grad unutar ruševina vlastite prošlosti.

Rim posle pada carstva nije nestao – ali je preživeo kao grad duhova, kao simbol propasti imperije i početak novog doba. Njegove ruševine nisu bile samo svedoci istorije, već i aktivni deo svakodnevice preživelih. Između vojnog pohoda i verske krize, između gladi i epidemije, grad je opstajao – sve do konačne transformacije u srednjovekovni Rim, kakav će zauzeti novu ulogu u hrišćanskoj Evropi.

(Telegraf Nauka / Live science)