Dosad neviđen podvodni lanac vulkana otkriven kod Kukovih Ostrva
Nakon pretpostavke da u blizini Kukovih Ostrva postoji niz podvodnih vulkana, istraživači su mapirali novootkrivene strukture.
Niz relativno mladih podvodnih vulkana otkriven je ispod talasa Pacifičkog okeana, a neki bi čak mogli biti aktivni.
Preporučujemo
Smatrane su tihim ubicama, ali ipak nisu toliko tihe: Prvi put u istoriji snimljen zvuk koji proizvodi ajkula
Islandski glečer Ok je prvi proglašen mrtvim usled klimatskih promena
Vulkani su otkriveni tokom ekspedicije u cilju mapiranja morskog dna kod Kukovih Ostrva u centralnom Pacifiku, oko 4.700 kilometara južno od Havaja. Ako su te strukture vulkanski aktivne, toplota koju proizvode možda je stvorila specifičnu i uzbudljivu morsku životnu sredinu u okolini.
„Zasad nismo videli jasne znakove vulkanske aktivnosti, ali niko još nije imao priliku da pažljivo osmotri morsko dno i ispita uzorke“, kažu istraživači. „Pošto bude kompletirana i protumačena, naša nova mapa morskog dna trebalo bi da pomogne budućim naučnicima da brzo odu direktno na najbolja mesta za uzorkovanje“.
Kukova Ostrva čini grupa od 15 ostrva u južnom Pacifiku, između Francuske Polinezije i Američke Samoe. Ovaj arhipelag je nastao pre više miliona godina kad se Pacifička ploča pomerala preko žarišta magme u omotaču Zemljinog jezgra – slično načinu formiranja Havajskih ostrva.
Žarište magme je lokalizovana oblast u omotaču Zemljinog jezgra gde se izuzetno vrele stene izdižu ka površini, izazivajući vulkansku aktivnost. Za razliku od vulkana na ivicama tektonske ploče, žarišta se dešavaju usred tektonskih ploča i ostaju stacionarna, dok se ploča iznad pomera tokom vremena.
Vrela struja iz omotača nosi toplotu i magmu ka Zemljinoj kori, što može izazvati erupciju magme na morskom dnu i njeno brzo hlađenje u vodi. Ponovljene erupcije vremenom grade vulkansku strukturu, formirajući podvodni vulkan. Ako se erupcije nastave, vulkan postaje dovoljno veliki da izbije na površinu okeana, formirajući vulkansko ostrvo.
Većina vulkana na Kukovim Ostrvima je drevna i njihove stene su stare više desetina ili čak stotina miliona godina. Međutim, ostrva Rarotonga i Aitutaki predstavljaju kombinaciju starijih i mlađih stena, pošto su među najnovijim ostrvima formiranim iznad žarišta – najmlađa stena na ostrvu Rarotonga je stara samo oko 1,2 miliona godina.
O ovim novomapiranim podvodnim vulkanima se prvi put teoretisalo 2024, nakon što su istraživači otkrili da su stene jednog podvodnog vulkana stare samo 670.000 godina. Te stene su pronađene oko 60 kilometara jugoistočno od Rarotonge, na vulkanu zvanom Tama, i one su najmlađe vulkanske stene dosad otkrivene na Kukovim Ostrvima.
Istraživači su takođe teoretisali da jugoistočno od Rarotonge možda postoji još nekoliko podvodnih vulkana na morskom dnu, koji bi takođe mogli biti mnogo mlađi od drugih ostrva.
Radi daljeg ispitivanja ovih struktura, pokrenuta je ekspedicija ARTEX 2025 sa ciljem mapiranja okeanskog dna u oblasti oko Rarotonge. Otkriveno je da zaista postoji niz manjih struktura jugoistočno od Rarotonge, uključujući vulkan nazvan Pepe, visok jedan kilometar. Podaci još nisu potpuno brađeni i nije potvrđeno da su strukture vulkanski aktivne.
Istraživači se nadaju da će se vratiti tamo kako bi bolje proučili podvodne planine ili vulkane i uzeli uzorke stena da bi saznali koliko su tačno stare.
(Telegraf Nauka/Live Science)