Analiziran drevni DNK stanovnika Alpa: Šokantno otkriće o Ledenom čoveku, njegovom poreklu i komšijama

Poreklo Ledenog čoveka ili Ecija, najčuvenije evropske mumije, bilo je značajno različito od porekla njegovih komšija. To je pokazala nova analiza drevnog DNK 15 ljudi koji su živeli u Italijanskim Alpima u slično vreme.

- Analizirali smo još 15 individua iz bronzanog doba i sve su imale genetičku strukturu kao Ledeni čovek. Ali kada smo bolje pogledali DNK da bismo razumeli poreklo, a mogli smo da uporedimo rezultate sa Ecijevim, otkrili smo da se poreklo Ledenog čoveka razlikuje od drugih alpskih uzoraka tog perioda – rekla je za LiveScience Valentina Koja, istraživačica na Institutu za proučavanje mumija u Bolcanu.

U studiji objavljenoj u žurnalu Nature Communications, Koja i njene kolege analizirali su genome 47 osoba koji su živeli u Tirolskim Alpima između mezolita i srednjeg bronzanog doba, otprilike između 6400. i 1300. pre nove ere.

Potomci anadolijskih zemljoradnika

Najčuvenija mumija koju su analizirali bio je upravo Eci, koji je živeo pre oko 5300 godina u Alpima, a onda je ubijen u misterioznim okolnostima. Njegov mumificiran i zamrznut leš pronašli su turisti 1991.

Kako su ranije studije pokazale da je Eci imao „neobično visok procenat porekla anadolijskih zemljoradnika“, istraživači su želeli da vide da li su i njegove komšije imale slično poreklo ili su bili više potomci lovaca-skupljača iz stepe.

Analiza je pokazala da je većina tih praistorijskih stanovnika Alpa imala visok procenat porekla anadolijskih zemljoradnika, od 80 do 90 odsto, i mali procenat porekla stepskih lovaca-skupljača. Većina ljudi imala je sličnu genomsku strukturu i poreklo, napisali su u studiji.

Primera radi, podaci iz Y hromozoma, kojima se prati poreklo po muškoj liniji, otkrili su da su svi muškarci koji su testirani imali slično poreklo koje je otkriveno i u praistorijskoj Nemačkoj i Francuskoj. Eci je, s druge strane, imao drugačije, mnogo rasprostranjenije patrilinearno poreklo, napisali su istraživači.

DNK i izumrla loza

Dok je patrilinearno poreklo muškaraca sa Alpa bilo slično, njihovo matrilinearno poreklo bilo je različito, što ukazuje da su se žene udavale u bliske grupe muškaraca.

Međutim, Ecijevo matrilinearno poreklo nikad nije identifikovano kod bilo kod drevnog ili modernog pojedinca, naveli su istraživači, niti je pronađeno kod bilo koje individue sa Alpa ispitane u istraživanju.

- Kako matrilinearna loza nije pronađena, to bi moglo da znači da je izumrla – rekla je Koja.

Ona je naglasila da je podatke nekad teško interpretirati.

- Možda je Ledeni čovek došao iz potpuno druge grupe zemljoradnika, ali to možemo da otkrijemo samo ako budemo imali više podataka o neolitskim ljudima iz Anadolije i severne Italije – rekla je ona.

Intolerantni na laktozu

Ranija studija otkrila je da je Eci imao tamnu kosu i tamne oči, pa su istraživači tražili te karakteristike u genomima šest pojedinaca.

- Ovi ljudi su imali braon oči, povezane sa tamnom ili crnom kosom, slično Ledenom čoveku – naveli su istraživači.

Njihov genom otkrio je još jednu zanimljivost – svi pojedinci sa Alpa bili su intolerantni na laktozu.

Pre ove studije bila su analizirana samo dva genoma ljudi iz bakarnog doba i sa Italijanskih Alpa. Dodatnih 15 genoma Ecijevih komšija unapređuju razumevanje života u ovom hladnom regionu na velikoj visini.

- Nemamo nikakve informacije o kulturnoj grupi kojoj je Ledeni čovek mogao da pripada. Naša otkrića otvaraju neka pitanja o genetskom poreklu i kulturnim vezama ovog enigmatičnog čoveka – naveli su istraživači.

Mumija otkrivena 1991.

Ecijevo telo otkriveno je 19. septembra 1991. na južnoj padini Ectalskih Alpa, na visini od 3.210 metara. Tokom sunčanog dana dvoje planinara iz Nirnberga – Erika i Helmut Simon – spuštali su se sa jednog od okolnih vrhova i skrenuli sa staze kada su primetili nešto braon u snegu. Prvo su pomislili, svedočili su kasnije, da je reč o smeću, ali su onda shvatili da je reč o ljudskom lešu. Verovali su da je u pitanju telo nekog planinara koji je nedavno nastradao, pa su slikali mesto i krenuli ka civilizaciji da svoje otkriće i prijave.

Zanimljivo je da se u trenutku otkrića Ecija mislilo da je on pronađen u austrijskom delu Alpa, ali su kasnija ispitivanja granice pokazala da je ipak reč o teritoriji koja pripada Italiji, tj. provinciji Južni Tirol. Na mesto otkrića postavljena je četiri metra visoka kamena piramida.

Otkako je započeto proučavanje Ecija, pojavilo se nekoliko njegovih rekonstrukcija. Najpoznatija je ona koju su napravili holandski umetnici Adri i Alfons Kenis iz 2011. za Arheološki muzej u Bolcanu, gde se nalazi i sama mumija. Na njoj je predstavljen vitak muškarac svetle kože, sa dugom bradom i kosom. Međutim, najnovija istraživanja, objavljena u avgustu, pokazala su da je Eci u stvari imao tamnu put, da je bio ćelav i gojazan, da je patio od dijabetesa tipa 2 i metaboličkog sindroma.

(Telegraf Nauka/LiveScience)