Veliki korak u lečenju poremećaja sna: Otkriven receptor ključan za regulaciju REM faze

Foto: Shutterstock/Yuganov Konstantin

Naučnici sa Univerziteta Mekgil napravili su značajan proboj u razumevanju mehanizama sna, identifikujući melatoninski receptor MT1 kao ključnog regulatora REM (Rapid Eye Movement) sna. REM san, poznat kao faza brzih pokreta očiju, izuzetno je važan za konsolidaciju pamćenja, emocionalnu regulaciju i, zanimljivo, za sanjanje. Ovo otkriće pruža novu nadu za razvoj ciljanih terapija za lečenje poremećaja sna i neuropsihijatrijskih stanja kao što su Parkinsonova bolest i demencija sa Levijevim telima, piše Neuroscience news.

Ljudski san sastoji se od preciznog ciklusa ne-REM i REM faza, od kojih svaka ima specifične funkcije. REM san igra ključnu ulogu u procesima kao što su konsolidacija pamćenja i emocionalna stabilnost. U ovoj fazi sna, mozak aktivno obrađuje informacije prikupljene tokom dana, stvarajući nove neuralne veze. Ne-REM san, s druge strane, odgovoran je za fizički oporavak i procese regeneracije tkiva.

Preporučujemo

Međutim, poremećaji u REM fazi mogu ozbiljno ugroziti ove funkcije, što rezultira kognitivnim problemima i povećanom ranjivošću na neuropsihijatrijske bolesti. Ovi poremećaji sna često su prisutni kod pacijenata sa Parkinsonovom bolešću i demencijom, što dodatno otežava njihove simptome.

Novo istraživanje otkriva da je melatoninski receptor MT1 ključni igrač u regulaciji REM sna. Ovaj receptor deluje na specifične neurone u mozgu, koji sintetizuju noradrenalin – hormon i neurotransmiter odgovoran za buđenje i pažnju. Ovi neuroni se nalaze u oblasti mozga poznatoj kao Locus Coeruleus, ili "plava mrlja", a njihova aktivnost se značajno smanjuje tokom REM sna.

- Ovo otkriće ne samo da unapređuje naše razumevanje mehanizama sna, već ima i ogroman klinički potencijal za lečenje poremećaja sna i srodnih neuroloških stanja - izjavila je Gabrijela Gobi, autorka studije i profesorka psihijatrije na Univerzitetu Mekgil .

Koristeći novi lek koji cilja MT1 receptore, naučnici su uspeli da produže trajanje REM sna kod životinja bez negativnog uticaja na ukupno trajanje sna. Ovaj lek je prvi u svojoj klasi i selektivno deluje na povećanje REM faze, dok smanjuje aktivnost pomenutih noradrenalinskih neurona u Locus Coeruleusu. Zanimljivo je da je ovaj efekat bio potpuno neutralisan kada su naučnici primenili farmakološku blokadu MT1 receptora ili koristili virusni vektor koji je selektivno isključio ove receptore .

Foto: Shutterstock/Pixel-Shot

- Trenutno ne postoje lekovi koji specifično ciljaju REM san. Većina hipnotika na tržištu, dok produžava ukupno trajanje sna, negativno utiče na REM fazu - izjavio je dr Stefano Komaj, profesor na Univerzitetu u Padovi i koautor studije .

Poremećaji REM sna često su povezani sa ozbiljnim neuropsihijatrijskim stanjima. Na primer, kod pacijenata sa Parkinsonovom bolešću i demencijom, REM san je ozbiljno poremećen, što doprinosi pogoršanju simptoma i kognitivnih funkcija. Istraživanja su pokazala da su poremećaji REM faze takođe povezani sa povećanim rizikom od razvoja depresije i anksioznosti.

Ovo otkriće o ulozi MT1 receptora može otvoriti put za razvoj novih terapija koje bi ciljano delovale na poboljšanje kvaliteta REM sna, a time i na ublažavanje simptoma kod pacijenata sa neurološkim poremećajima. Dalja istraživanja u ovoj oblasti mogla bi dovesti do novih načina lečenja poremećaja sna koji pogađaju milione ljudi širom sveta.

REM faza sna otkrivena je tek 1953. godine, a od tada je postala predmet brojnih istraživanja zbog svoje ključne uloge u sanjanju i memorijskim funkcijama.

Tokom REM sna, mozak postaje izuzetno aktivan, gotovo kao kada smo budni, dok mišići tela postaju paralizovani, što sprečava da fizički reagujemo na snove.

Ljudi provode oko 20-25% svog sna u REM fazi, a ovaj procenat može varirati zavisno od starosti – kod beba REM faza zauzima čak 50% vremena spavanja.

Kako se istraživanja REM sna i dalje razvijaju, očekuje se da će novi tretmani značajno poboljšati kvalitet života pacijenata koji pate od poremećaja sna i neuroloških bolesti. Otkriće da je melatoninski MT1 receptor ključni faktor u regulaciji REM faze sna predstavlja veliki korak napred u ovoj oblasti, pružajući nadu za ciljane i efikasne terapije u budućnosti.

(Telegraf Nauka / Neuroscience news)