Drevni genom ispitivao čak 91 naučnik: Otkriveno poreklo indoevropskih jezičkih grupa bronzanog doba

U bronzanom dobu došlo je do genetskog razdvajanja populacija istočnog i zapadnog Sredozemlja koje govore indoevropskim jezicima. To je pokazalo veliko istraživanje u kome je učestvovao tim od 91 istraživača, uključujući i poznatog genetičara Eskea Vilersleva sa Univerziteta u Kopenhagenu.

Nalazi pokazuju da su populacije u Španiji, Francuskoj i Italiji nasleđe stepskih naroda dobile od takozvanog Naroda pehara (kultura zvonastih pehara), dok su grupe u Grčkoj i Jermeniji stepsko poreklo dobile direktno od nomada iz takozvane Stepske kulture (Jamne kulture). To je, dodaju, u skladu sa italo-keltskim i grčko-jermenskim lingvističkim modelima, piše Phys.org.

- Prvi put smo mogli koherentno da kombinujemo podatke dobijene iz drevnog DNK, izotopa stroncijuma, lingvistike i arheologije da podržimo dualni model za razdvajanje i širenje italskih, grčkog i jermenskog jezika u bronzanom dobu. Posebno je zanimljivo što smo pokazali da je stepsko poreklo do Španije, Francuske i Italije stiglo preko Naroda pehara iz zapadne Evrope, što je verovatno dovelo do pojave italskih i keltskih jezika. U suprotnosti s njima, jermenska i grčka populacija dobila je stepsko poreklo direktnim dolaskom naroda iz Jamne kulture iz istočne Evrope. Ovo pokazuje značaj drevnog DNK u otkrivanju praistorijskog razdvajanja ljudske populacije i razvoja jezičkih zajednica – navodi se u studiji Ancient genomics support deep divergence between Eastern and Western Mediterranean Indo-European languages, postavljenoj na preprint serveru bioRxiv, što znači da nije prošla recenziju stručnjaka.

314 drevnih genoma i 2.403 uzorka

Indoevropske jezike govore narodi u većem delu Evrope i zapadne Azije i smatra se da su nastali uglavnom zahvaljujući migracijama ljudi iz ranog bronzanog doba preko Pontske stepe. Relativni jezički modeli su služili kao tačke za mapiranje evropskih migracija, iako su odnosi između stvarnog porekla ljudi koji govore jedan jezik i kulturne adaptacije i dalje nejasni.

Prethodne genetske studije su potvrdile stepsko poreklo naroda širom Evrope, ali ne mogu da razlikuju da li su različite evropske populacije to stepsko poreklo stekle direktno i iz jednog ili iz različitih izvora. Da bi doneli zaključak, morali su da odrede vremenski određene genetske informacije iz celog regiona Sredozemlja.

U studiji su istraživači opisali analizu 314 drevnih genoma da bi razjasnili putanju populacija povezanih sa Jamnom kulturom i moguće poreklo jezika kao što su italski, keltski, grčki i jermenski.

Drevni genomi iz Španije, Francuske, Italije, Mađarske, Moldavije, Grčke, Kipra, Turske, Sirije i Libana, svi datirani između 5200. i 2100. godina pre nove ere, sekvencirani su i kombinovani sa prethodno objavljenim drevnim genomima iz 2.403 uzorka. Izvori stepskog porekla su upoređeni korišćenjem modela „identitet mešanjem potomaka“. Da bi analizirali mobilnost unutar populacija, 224 pojedinca prošla su i analizu izotopa stroncijuma.

Šta je analiza izotopa stroncijuma?

Kako se navodi, analiza izotopa stroncijuma je tehnika praćenja migracija proučavanjem ostataka. Njome se ispituju udeli izotopa storcijuma, koji se unose pijaćom vodom ili ishranom biljkama, u ljudskim ostacima i to kostima. Različiti regioni imaju različite potpise stroncijuma u zavisnosti od geologije, pa se proučavanjem može utvrditi gde je neki pojedinac živeo, pa samim tim i kuda se selio. Iako ne može uvek da pokaže tačnu lokaciju, može da ukaže između lokalnog stanovništva i migranata u nekoj oblasti.

Genetski nalazi otkrili su naglašenu podelu između istočne i zapadne populacije Sredozemlja tokom bronzanog doba, a ukazuju i na različito poreklo sa dve ekspanzije stepskih naroda u Mediteran.

Narod pehara poreklo je vodio od stepskih stočara koji su se pomešali sa lokalnim evropskim farmerima. Specifično, Narod pehara povezao je genetske profile ranije stepske populacije, one iz Jamne kulture, sa postojećim narodima kulture loptastih amfora iz zapadne Evrope.

Lokalno mešanje dovelo je do širenja Naroda pehara ka zapadu – do Italije, Francuske i Španije. Oni su povezani sa italo-keltskom podgrupom, koja ima zajedničko poreklo.

Jamna kultura i mikenski svet

Stepsko poreklo u Grčkoj i Jermeniji stiglo je direktno od naroda Jamne kulture, koji su došli i mešali se sa lokalcima. U Grčkoj, ovo poreklo primećeno je još pre 3.800 godina, pre pojave grčkog jezika i mikenske kulture. Dolazak naroda Jamne kulture u Grčku poklopilo se sa vremenom političkog uspona mikenske kulture.

Jermensko stepsko poreklo pojavilo se u srednjem bronzanom dobu i ono je imalo genetske sličnosti sa grčkom populacijom, što podržava grčko-jermensku lingvističku hipotezu.

Genetski podaci iz severne i centralne Italije pokazuju višestruko mešanje, a samim tim i kompleksne interakcije između migranata iz stepe i lokalnih neolitskih farmera.

Iz Skandinavije do Kipra

Izotopi stroncijuma identifikovani kod 56 došljaka u Grčku, Italiju i na Kipar, ukazuju da su oni bili veoma pokretni. Jedna individua iz Pijan Sultana u Italiji ima jedan potpis izotopa u kostima, a drugi u zubu, što znači da je detinjstvo provela u nekoj dalekoj zemlji.

Četiri individue sa Kipra imale su različito genetsko poreklo. Jedna je imala potpis izotopa koji pokazuje da je iz Skandinavije, što ukazuje na mobilnost tadašnjih stanovnika Evrope.

Ova otkrića, naglašava se, konzistentna su sa lingvističkom hipotezom o podeli na italo-keltske i grčko-jermenske grupe, ali ne i sa alternativnim modelima o indo-grčkoj i italo-nemačkom jezičkom modelu.

(Telegraf Nauka/Phys.org)