Prsten sačinjen od jama u blizini Stounhendža bi mogao biti najveća preistorijska struktura u Britaniji

Prsten koji čini više od 20 jama, od kojih su neke duboke 10 metara i široke pet metara, proteže se u luku dužem od 1,6 kilometara.

U središtu se nalaze drevne lokacije Darington Vols i Vudhendž – 2,9 kilometara severoistočno od Stounhendža, gde su graditelji tog kruga održavali ritualne gozbe.

Preporučujemo

Nakon upotrebe niza savremenih naučnih tehnika, istraživači tvrde da su jame verovatno napravili neolitski ljudi pre oko 4.500 godina.

Istraživači kažu da bi iskopavanje jama u krečnjačkom tlu Viltšira zahtevalo ogromnu količinu planiranja i truda.

Vođa istraživača, profesor Vinsent Gafni sa Bredfordskog univerziteta, kaže da je ta velika struktura predstavljala „kosmološki stav“. „One povezuju Darington Vols i drugu lokaciju u Larkhilu – nasip od pre oko hiljadu godina. Tako je ucrtana granica u pejzaž, izdvajajući oblast od posebnog značaja.“

Jame oko Darington Volsa otkrivene su prvi put 2020. godine i odmah su proglašene jednim od najimpresivnijih drevnih lokacija u Britaniji.

Otkriće prstena od jama je dodatno učvrstilo reputaciju Solsberijskog platoa kao izvanredno važne verske lokacije za neolitske ljude u Britaniji.

Ova oblast je dom Stounhendža, ali i šireg niza međusobno povezanih ceremonijalnih struktura, kamenih krugova i grobalja iz kamenog doba.

Darington Vols, koji se nalazi u epicentru prstena od jama, predstavlja „superkrug“ za koji se veruje da je najveći u Velikoj Britaniji. Slično tome, obližnji Vudhendž je bio je ogroman drveni spomenik napravljen oko 2500. godine pre nove ere, sa šest koncentričnih krugova od stubova različite veličine koji su formirali ovalni spomenik širok 40 metara.

Međutim, naučnici se pitaju da li su jame zaista iskopali ljudi ili su to možda prirodne odlike pejzaža. U novom istraživanju profesor Gafni i koautori predstavljaju nove naučne dokaze koji potvrđuju da su jame delo ljudi.

Pošto nijedna tehnika sama nije mogla dati sve odgovore, istraživači su primenili niz tehnika da bi otkrili tačnu strukturu jama.

Prvo su koristili tehniku električne tomografije koja meri promene električnog otpora na površini kako bi se utvrdila veličina podzemnih struktura.

Zatim su pomoću radarskog i magnetnog snimanja procenili dubinu i oblik.

„Ovo nije bio dokaz da su ih napravili ljudi“, rekao je Gafni. „Zato su ekstrahovani uzorci jezgra sedimenata i primenjen je niz tehnika, uključujući novu geohemiju, radi karakterizacije prirode tla“.

Optički stimulisana luminescencija je korišćena za utvrđivanje kad je tlo poslednji put bilo izloženo Sunčevoj svetlosti, a „sedDNA“ da se direktno iz zemlje izvuče biljna i životinjska DNK.

Ovo je otkrilo da svaka jama ima isti obrazac ponavljajućih slojeva, počevši od kasnog neolita – što bi bilo izuzetno malo verovatno da se dogodi prirodnim putem.

Takođe je identifikovana DNK ovaca i goveda, što sugeriše da je oblast prstena od jama bila naseljena i obrađivana u to vreme. „Ovo potvrđuje da je struktura – verovatno najveći preistorijski spomenik barem u Britaniji – namerno napravljen na terenu koji je i sam izuzetan“, kaže profesor Gafni.

Pokazujući da su ove jame iskopali ljudi, istraživači pokazuju da su drevni ljudi u Britaniji bili mnogo organizovaniji nego što se mislilo. Veličina strukture demonstrira da je njihovo društvo bilo sposobno da planira i motiviše veliki broj ljudi u verske svrhe.

Prsten od jama je toliko veliki da ne možete videti s jedne na drugu stranu, ali ipak ocrtava gotovo savršen krug oko Darington Volsa. Ova pravilnost sugeriše da je pozicija jama određena pomoću brojanja koraka, što implicira da su ljudi u drevnoj Britaniji imali numerički sistem. Ako je tako, ovo bi mogao biti jedan od najranijih dokaza za sposobnost brojanja u neolitskoj Britaniji.

Međutim, verovatno nikad nećemo saznati zašto su tačno ove jame napravljene, kažu istraživači.

Stounhendž koji danas vidimo je bio poslednja od četiri faze izgradnje okončane pre 3.500 godina

Stounhendž je jedan od najpoznatijih preistorijskih spomenika u Britaniji. Građen je u četiri faze.

Prva faza – Prva verzija Stounhendža bila je veliki krug (hendž) sa jarkom, nasipom i Obrijevim rupama, verovatno iz vremena oko 3100. godine pre nove ere.

Obrijeve rupe su okrugle jame u krečnjaku, široke i duboke oko jednog metra, sa strmim stranama i ravnim dnom. Formiraju krug sa prečnikom od oko 86,6 metara.

Iskopavanja su otkrila kremirane ljudske kosti u krečnjaku, ali same rupe verovatno nisu napravljene da budu grobovi, već kao deo verske ceremonije.

Nakon ove prve faze, Stounhendž je bio napušten i nedirnut više od 1000 godina.

Druga faza – Najdramatičnija faza je počela oko 2150 godina pre nove ere kad su oko 82 „plave stene“ donete iz planina Preseli u jugozapadnom Velsu.

Smatra se da te stene, od kojih su neke teške četiri tone, dovučene na valjcima i sankama do voda Milford Hejvena, gde su prenete na splavove.

Stene su putovale duž južne obale Velsa i uz reke Ejvon i Frum pre nego što su ponovo izvučene na kopno u blizini Vorminstera i Viltšira.

Završni deo puta je uglavnim išao preko vode, niz reku Vajli do Solsberija, a zatim Ejvonom do zapadnog Ejmzberija. Čitavo putovanje je bilo dugo oko 380 kilometara, a stene su na konačnoj destinaciji postavljene u centar tako da formiraju nepotpun dvostruki krug.

U istom periodu, originalni ulaz je proširen i podignut je par silicifikovanih peščenjaka.

Bliži deo Avenije, koji povezuje Stounhendž sa rekom Ejvon, izgrađen je u liniji sa letnjim izlaskom Sunca.

Treća faza – Oko 2000 godina pre nove ere, stigli su silicifikovani peščenjaci, veći od „plavih stena“.

Verovarno su doneti iz Marlboro Daunsa, oko 40 kilometara severno od Stounhendža.

Najveća od tih stena je teška oko 50 tona i transport vodenim putem ne bio moguć, tako da se smatra da su donete pomoću sanki i konopaca.

Računice pokazuju da bi bilo potrebno 500 ljudi da vuku jednu stenu, sa još 100 da postavljaju valjke ispred sanki.

Ove stene su raspoređene u spoljni krug sa kontinuiranim gredama u cilju horizontalne podrške. Unutar kruga, pet trilita – struktura od dva uspravna kamena bloka i trećeg položenog preko njih kao greda – postavljeni su u obliku potkovice, što se može videti i danas.

Četvrta faza – Ova završna faza je izvedena odmah nakon 1500 godina pre nove ere. Tada su manje plave stene preraspoređene u potkovicu i krug koji se mogu videti danas.

Prvobitni broj kamenih blokova u krugu od plavih stena verovatno je iznosio oko 60, ali su uklonjeni ili su se polomili. Neki su ostali kao patrljci ispod površine tla.

(Telegraf Nauka/Daily Mail)