Ovo otkriće menja istoriju Sredozemlja: Sa dna mora izvučeni brodski tovari iz gvozdenog doba

Ostaci iz drevnih olupina otkriveni u laguni Dor, poznatoj i po imenu Tantura, kraj obala Izraela mogle bi da promene ono što se zna o političkim i društvenim vezama, trgovini i političkim promenama u istočnom Sredozemlju gvozdenog doba, od 11. do 6. veka pre nove ere.

Studiju, objavljenu u žurnalu Antiquity, uradili su naučnici sa Univerziteta Kalifornije u San Dijegu i Univerziteta u Haifi.

Preporučujemo

Istraživači su otkrili tri različite potopljene skupine brodskih tovara u laguni Dor, koja je nekad bila dom lučkog grada Dora, koji se nalazio na raskrsnici egipatske, feničanske, a kasnije asirske i vavilonske trgovine, saopštio je Univerzitet Kalifornije u San Dijegu (UCSD).

Ovo su retki brodski tovari iz gvozdenog doba u Sredozemlju, a prvi povezani sa poznatim lučkim gradom na južnom Levantu.

Promene političkog i ekonomskog pejzaža

Svaki od ove tri skupine brodskih tovara pripada drugom periodu gvozdenog doba i svi odražavaju promene u regionalnim političkim i ekonomskim pejzažima.

Dor M, najstariji brodski tovar, datira iz 11. veka pre nove ere i uključuje skup skladišnih posuda i sidro sa kiparsko-minojskim natpisima.

- Natpisi na sidru i skladišnim posudama pronađenim u Doru M sugerišu veze sa Kiprom i Egiptom, a tipologija skladišnih posuda pruža vezu sa feničanskom obalom – navode autori.

Zajedno, nalazi u Doru M se podudaraju sa egipatskim „Putovanjem Unamona“, književnim tekstom iz oko 1000. godine pre nove ere u kome se opisuju pomorska putovanja do Dora i šire tokom ovog perioda.

Dor L1 uključuje posude feničanskog stila i tankozidne činije koje iz perioda od kasnog 9. do ranog 8. veka pre nove ere. Za razliku od Dora M, ovaj brodski tovar ne sadrži dokaze o trgovini sa Egiptom i Kiprom. Autori ističu da, iako se ovo podudara sa kopnenim nalazima koji pokazuju pad povezanosti i uvoza Dora pod izraelskom kontrolom, teret pruža „nedvosmislene dokaze o nastavku pomorske aktivnosti“ tokom tog doba.

Dor L2 je najočuvaniji i najnoviji od tri tovara; datira iz kasnog 7. ili ranog 6. veka pre nove ere. Uključuje amfore sa drškama u obliku korpe kiparskog stila i cvetove gvožđa.

- Sidra iz gvozdenog doba sa drvenim i olovnim komponentama su retka, ali su potvrđena u arheološkom zapisu, a takvi cvetovi gvožđa ukazuju na ranu industrijsku trgovinu metalom – objašnjavaju autori.

Datiranje pomoću radioaktivnog ugljenika pokazuje da je ovaj brodski tovar verovatno iz vremena kada je Dor bio uspešan pomorski centar koji je delovao pod imperijalnom kontrolom Vavilonskog ili Asirskog carstva. Nalaz se dobro podudara sa drugim olupinama iz gvozdenog doba pronađenim duž obala Anadolije, koji sugerišu „proširenu zonu interakcije“ nakon što se Dor „vratio u feničanske ruke“.

Tim je takođe pronašao botaničke ostatke poput koštica urmi. U jednom slučaju, „baza amfore sa drškom u obliku korpe koja sadrži semenke grožđa... pruža raspon datuma sličan sidru L2“, pomažući da se potvrdi datiranje tereta.

Geopolitičke plime

Dok su dosadašnja iskopavanja otkrila samo najviše slojeve peščanog spruda lokacije, nalazi već ukazuju na Dor kao dinamičan pomorski centar čija je sreća rasla i opadala sa geopolitičkim plimama. Sama laguna i njena luka zaštićene su sa tri ostrvca na zapadu. Otkrića pristaništa, kamenih sidara i veštačkih struktura sličnih kejevima dovela su do toga da Dor postane vitalni čvor u mediteranskoj trgovačkoj mreži gvozdenog doba.

Ipak, ovi nalazi su samo početak. Do sada je „iskopano samo do 25% peščanog spruda u kojem se nalaze brodski tovari, a iskopavanja su u toku“. Mnogo više artefakata još je zakopano, uključujući moguće delove brodskog trupa u Doru L2.

Kako navodi Univerzitet Kalifornije u San Dijegu, istraživanje nije samo značajno akademsko otkriće, već i radni model za prekogranično, interdisciplinarno arheološko istraživanje.

(Telegraf Nauka/UC San Diego Today)