„Atlantifikacija“ Arktičkog okeana

Foto: Tanjug/AP

Ova analiza pomaže da se objasni kako severnoatlantska voda utiče na klimat Arktičkog okeana. Naučnici nazivaju taj fenomen atlantifikacijom, piše Phys.org.

Preporučujemo

Istraživanje predvodi profesor Igor Poljakov iz Koledža za prirodnu nauku i matematiku na Univezitetu Aljaska u Ferbanksu.

„Ovo je multidisciplinarno istraživanje šta se dešava na Arktiku i dalje. Naša analiza je obuhvatila atmosferu, okean, led, promenu kontinenata i biologije kao reakciju na klimatske promene“, kaže je Poljakov.

Obilje podataka, uključujući direktne instrumentalne opservacije, proizvode ponovne analize i satelitske informacije iz nekoliko proteklih decenija, pokazuju da se arktički dipol preokreće u ciklusu od otprilike 15 godina i da je taj sistem verovatno na kraju tekućeg režima.

U sadašnjem „pozitivnom“ režimu arktičkog dipola, za koji naučnici kažu da traje od 2007, visok pritisak ima centar iznad kanadskog sektora Arktika i proizvodi vetrove u smeru kazaljke sata. Nizak pritisak ima centar iznad sibirskog Arktika i donosi vetrove suprotne smeru kazaljke sata.

Ovaj obrazac vetra pokreće gornje okeanske struje, sa efektima tokom cele godine na regionalne temperature vazduha, razmene toplote između atmosfre, leda i okeana, kretanje i izvoz morskog leda, i ekološke posledice.

Istraživači kažu da su razmene vode između Nordijskih mora i Arktičkog okeana vrlo bitne za stanje arktičkog klimatskog sistema i da je opadanje morskog leda istinski pokazatelj klimatskih promena.

Analizirajući okeanske reakcije na obrazac vetra od 2007, istraživači su otkrili smanjen tok iz Atlantskog okeana u Arktički okean kroz Framov moreuz istočno od Grenlanda, uz povećan atlantski tok u Barencovo more, severno od Norveške i zapadne Rusije.

Ove naizmenične promene u Framovom moreuzu i Barencovom moru nazivaju se „razvodnim mehanizmom“ koji je prouzrokovan režimima arktičkog dipola.

Istraživači su takođe otkrili da vetrovi suprotni smeru kazaljke sata iz regiona niskog pritiska u sadašnjem pozitivnom režimu arktičkog dipola teraju vodu iz sibirskih reka u kanadski sektor Arktičkog okeana.

Ovaj zapadni smer slatkovodnog kretanja od 2007. do 2021. doprineo je usporavanju sveukupnog nestanka morskog leda na Arktiku u poređenju sa periodom od 1992. do 2006. Dubina slatkovodnog sloja se povećala, čineći ga previše debelim i stabilnim da se meša sa težom slanom vodom ispod. Debeli sloj slatke vode sprečava topliju slanu vodu da topi morski led odozdo.

Razvodni mehanizam koji reguliše priliv subarktičkih voda ima „dubok“ uticaj na morski život. Može voditi ka pogodnijim životnim uslovima za subarktičke borealne vrste blizu istočnog dela Evroazijskog basena, u odnosu na njegov zapadni deo.

„Prošli smo vrhunac sadašnjeg pozitivnog režima arktičkog dipola i u svakom trenutku bi mogao opet da se preokrene“, kaže Poljakov. „To bi moglo imati značajne klimatološke posledice, uključujući potencijalno brži nestanak morskog leda širom čitavog Arktika i subarktičke klimatske sisteme“.

(Telegraf Nauka/Phys.org)