Pronađen tajni prolaz kralja Karla XII

Norveški institut za istraživanje kulturnog nasleđa (NIKU) nedavno je objavio jedno od najznačajnijih arheoloških otkrića poslednjih godina: tajni prolaz poznat kao Galervegen ili „Put galija“. Ova staza iz 1718. godine, koju je koristio švedski kralj Karl XII tokom Velikog severnog rata, bila je deo jedne od najambicioznijih vojnih operacija u istoriji, piše Popular mechanics.

Veliki severni rat, koji je trajao od 1700. do 1721. godine, bio je sukob između Švedske i saveza evropskih država - Prusije, Saksonije, Rusije, Danske, a kasnije i Engleske. Prema navodima Pomorskog instituta SAD, Švedska je u 16. i 17. veku postala velika sila, kontrolisala Baltičko more i uticala na sudbine svih zemalja u njegovom okruženju. Ova dominacija izazvala je neprijateljstvo susednih država, koje su napale Švedsku nadajući se brzoj pobedi.

Preporučujemo

Kada je samo sa 15 godina na presto Švedske došao mladi kralj Karlo XII, vladari okolnih zemalja su se ponadali da će lako potući Švedsku i preoteti joj teritorije koje je držala. Međutim, mladi kralj, koji je vreme provodio u skloništima sa svojim vojnicima, spavajući pod vedrim nebom, hraneći se istom hranom kao i oni, stekao je neverovatno poštovanje svojih trupa.

Oni su mu izvojevali brojne pobede tokom Velikog severnog rata sve do bitke kod Poltave kada je kralj ranjen i gde njegov taktički genije nije mogao pomoći oslabljenoj švedskoj vojsci. Nakon bitke Karlo XII je pobegao u Tursku i tek nakon pet godina se vratio u Švedsku, kako bi nastavio rat protiv država koje su mu otele teritorije nakon poraza kod Poltave. Pri drugom napadu na tvrđavu Fredriksten u Norveškoj, vojna genijalnost Karla XII opet dolazi do izražaja. Fjordovi oko tvrđave bili su blokirani, a neprijatelji su očekivali kopneni napad. Ono što nisu mogli predvideti bio je napad morem, ali kopnenim putem.

Kako bi realizovao ovaj neverovatan plan, Karl XII je naredio da se dvanaest ratnih brodova, težine po 30 tona, preveze preko 25 kilometara teškog norveškog terena. Ova operacija zahtevala je angažovanje 800 vojnika, koji su koristili koloture, čekrke, blokove, konje i podmazane balvane kako bi pomerali ogromne brodove. Prema izveštaju Archaeology News-a, ovo je bila jedna od najzahtevnijih vojnih operacija tog vremena, a staza kojom su brodovi prevoženi postala je poznata kao Galervegen.

Gotovo 300 godina nakon ovog podviga, istraživački tim NIKU-a otkrio je tragove ove staze tokom testiranja novog georadarskog sistema AutoMIRA u Blomsholmu.

- Malo toga se znalo o ovoj ruti pre nego što smo analizirali podatke - izjavio je Erik Nau, projektni menadžer NIKU-a.

Tokom istraživanja, otkriveni su ostaci drvenih greda raspoređenih u paralelne tragove širine oko 8 metara spolja i 3,5 metara iznutra. Ovi tragovi se savršeno poklapaju sa istorijskim opisima Galervegena.

- Ovo otkriće pruža jedinstven uvid u pejzaž prošlosti i neverovatnu sposobnost vojnika tog doba - dodao je Nau.

Iako je operacija Galärvegen bila remek-delo vojne strategije, sudbina kralja Karla XII prekinula je njene moguće uspehe. Kralj je poginuo 30. novembra 1718. godine pod nejasnim okolnostima, dok je bio na liniji fronta. Nakon njegove smrti, švedska vojska se povukla, a rat je završen 1721. godine porazom Švedske. Pošto kralj nije imao naslednike, na presto dolazi njegova sestra koja je prepustila vlast svom suprugu Frederiku I, nakon čega nastupa „Doba slobode“, era parlamentarne vlasti koja je okončala apsolutizam u Švedskoj.

Tokom istraživanja Galervegena, tim NIKU-a naišao je na dodatne arheološke tragove, uključujući dokaze o drevnim naseljima i grobnim humkama. Međutim, područje je tokom Velikog severnog rata korišćeno i kao poljska bolnica, što dodatno komplikuje tumačenje podataka. Ipak, Nau i njegov tim veruju da će detaljna analiza omogućiti rekonstrukciju celokupne istorije ovog prostora.

Otkrivanje Galervegena ne osvetljava samo genijalnost Karla XII i njegovih vojnika, već i simbolizuje ljudsku domišljatost i snagu volje u suočavanju s nemogućim izazovima. Ovaj tajni prolaz ostaje ne samo istorijska činjenica, već i inspiracija za buduće generacije, dok naučnici nastavljaju da otkrivaju njegove tajne.

(Telegraf Nauka / Popular mechanics)