Tlo ispod Švedske se podiže: Nova otkrića o promenama gravitacije

Zemljište koje se oporavlja od težine ledenih pokrivača iz ledenog doba postepeno se uzdiže u nordijskom regionu, što je proces poznat kao post-glacijalna rekonstrukcija. Istraživanja naučnika sa Kraljevskog tehnološkog instituta u Švedskoj (KTH) donose nova otkrića o ovom fenomenu, otkrivajući da je kopnena masa Fenoskandinavskog poluostrva gušća nego što se prethodno smatralo i da se podiže brzinom od čak jednog centimetra godišnje. Ovo istraživanje nije samo značajno za razumevanje fizičkih promena na Zemlji, već ima i šire implikacije za predviđanje promena gravitacije i geodinamičkih procesa koji utiču na celo čovečanstvo, piše SciTech Daily.

Kada su se pre više od 10.000 godina ledeni pokrivači povukli, tlo koje je bilo pod njihovom težinom počelo je da se podiže, što je poznato kao post-glacijalna rekonstrukcija. Ovaj proces se nastavlja i danas, iako je izuzetno spor, sa stopom podizanja tla od oko jednog centimetra godišnje u mnogim područjima nordijskog regiona, uključujući Švedsku, Norvešku, Finsku i delove Rusije.

Preporučujemo

Naučnici sa KTH-a, Mohammad Bagherbandi i Lars Sjoberg, već decenijama proučavaju ovaj fenomen. Njihovo najnovije istraživanje donosi nova saznanja o tome kako post-glacijalna rekonstrukcija utiče na gravitaciju, kao i otkriće da je kopnena masa ovog regiona gušća nego što su prethodne studije sugerisale. Upotrebom savremenih metoda merenja, ova istraživanja otkrivaju mnogo detaljniji uvid u to kako se tlo i gravitacija menjaju tokom vremena.

KTH-ovi istraživači su razvili inovativnu tehniku koja integriše satelitske podatke, gravitacijske podatke sa terena i 3D pozicioniranje pomoću GPS-a i drugih satelitskih sistema. Ova metoda omogućava mnogo preciznije merenje promena u gravitaciji i zemljištu, što je ranije bilo izuzetno teško. U prošlim istraživanjima koristili su se gravimetri sa zemlje, ali nove tehnologije omogućavaju tačnija i brža merenja.

Bagherbandi, koji je stručnjak za geodeziju i zemljišne istraživanja, ističe važnost satelitskih podataka u ovom istraživačkom procesu.

- Počelo je pre 60 godina kada su naučnici koristili terenske gravimetre za uspostavljanje gravitacionog referentnog sistema i proučavanje promena gravitacije povezane sa glacijalnim izostatskim prilagođavanjem (GIA). Naše istraživanje je alternativa tom pristupu, koja omogućava bolja merenja i preciznije modele - objašnjava Bagherbandi.

Jedno od najvažnijih otkrića ovog istraživanja jeste da je gustina gornjeg plašta Zemlje na Fenoskandinavskom poluostrvu oko 3.546 kilograma po kubnom metru, što je nešto više nego što su prethodne studije pokazale. Ova nova saznanja pomažu u boljem razumevanju kako se Zemlja ponaša u tim regionima, kao i u razumevanju kako se gravitacija menja dok se tlo podiže. Ovo otkriće takođe ima šire implikacije za proučavanje promena u Zemljinoj unutrašnjosti i njenoj geodinamičkoj stabilnosti.

Jedan od ključnih faktora u ovom istraživanju je korišćenje satelitskih podataka. Geodezija je nauka koja se bavi preciznim merenjem Zemljinog oblika, kretanja i gravitacije, a satelitske tehnologije su omogućile geodetama da tačno prate promene u gravitaaciji i kretanjima Zemlje.

Bagherbandi ističe da satelitski podaci omogućavaju bolju procenu promena u gravitaciji i kretanju tla, što daje precizniju sliku o post-glacijalnoj rekonstrukciji. Osim toga, ovo istraživanje pokazuje važnost Globalnog geodetskog posmatračkog sistema (GGOS), koji omogućava praćenje promena na globalnom nivou i tako doprinosi razumevanju velikih geodinamičkih procesa.

Ono što čini ovo istraživanje još interesantnijim jeste njegova šira primena u različitim oblastima. Osim što poboljšava naše razumevanje post-glacijalne rekonstrukcije, rezultati mogu biti korisni za predviđanje promena u globalnom gravitacionom polju i pomacima u Zemljinoj unutrašnjosti. Ova saznanja mogu imati široke implikacije u oblasti geodinamike, meteorologije, zaštite od prirodnih katastrofa, kao i u pripremama za podizanje nivoa mora.

Bagherbandi naglašava da je ovo istraživanje važno ne samo za geodeziju, već i za druge naučne oblasti.

- Razumevanje ovih promena može pomoći naučnicima da poboljšaju svoje alate za proučavanje geodinamičkih promena Zemlje. Takođe, to može pomoći u predviđanju budućih prirodnih katastrofa i u pripremi za izazove kao što su podizanje nivoa mora - kaže Bagherbandi.

Slična istraživanja se trenutno sprovode i u Severnoj Americi, gde se proučava još veći region koji takođe pokazuje promene u kopnenoj masi. U ovim regionima se beleže povećanja nivoa tla zbog post-glacijalne rekonstrukcije, što omogućava naučnicima da uporede rezultate sa onima iz Fenoskandinavije i steknu dublje uvide u globalne procese.

Ova istraživanja pružaju mogućnost za razvoj novih modela koji će pomoći u preciznijem predviđanju kako će se Zemljina površina i gravitacija promeniti u narednim decenijama, čime će se unaprediti naše razumevanje zemaljskih procesa i omogućiti bolje planiranje za budućnost.

(Telegraf Nauka / SciTech Daily)