Ledeni okeani kriju tajnu razvoja ogromnih sisara: Nova ispitivanja nam daju novi uvid u evoluciju kitova

Ronilac kraj plavog kita... Foto: Gerard Soury / AFP / Profimedia

Novo ispitivanje istraživačkog centra Viktorija muzeja potpuno je izokrenulo naše dosadašnje znanje o evoluciji kitova usana, najvećih poznatih životinja. Kitovi usani, za razliku od kitova zubana, poseduju četkast aparat kojim filtriraju vodu i unose u sebe planktone i vrlo sitne organizme koje koriste kao hranu. Nasuprot njih, kitovi zubani su aktivni lovci čiji usni aparat može savladati daleko veći plen. Među najpoznatijim primerima usana je i najveća danas živa životinja – plavi kit, piše Phys.org.

Paleontolozi Džejms Rul i Erik Ficdžerald bili su koautori članka pod naslovom „Džinovski kitovi usani pojavili su se iz hladne južne kolevke” koji je objavljen u časopisu Proceedings of the Royal Society B.

Preporučujemo

Do sada se verovalo da je početak ledenog doba na severnoj hemisferi pre oko tri miliona godina otpočeo evoluciju džinovskih kitova usana.

Međutim, novi nalazi nam otkrivaju da je povećanje veličine ovih životinja započelo pre čitavih 20 miliona godina, na potpuno drugom mestu, odnosno na južnoj hemisferi.

Ovo otkriće je rezultat analiza prednjeg dela donje vilice izuzetno velikog drevnog kita čija starost je procenjena na 21-16 miliona godina. Fosil je otkriven u litici na obali reke Marej u južnoj Australiji još 1921. godine, ali je bio zanemaren u zbirci sve dok doktor Ficdžerald pre jednu deceniju nije shvatio značaj ovog eksponata, prepoznavši ga kao najveći do tada poznat fosil kita usana.

U navedenom radu, doktori Ficdžerald i Rul sa saradnicima prikazali su kako su kitovi evoluirali u divove na južnoj (a ne severnoj) hemisferi, i kako su kroz čitavu evoluciju od oko 20-30 miliona godina na jugu zadržali velike gabarite.

Ovo otkriće nam ukazuje na presudni značaj fosilnih podataka iz Australije, i uopšte sa južne polulopte. Ranija saznanja su bazirana na fosilima pronađenim na severnoj polulopti, međutim fosil sa obala reke Marej osporava dotadašnje teorije.

Foto: mediadrumimages/JoshBlank / Media Drum World / Profimedia

Dr Ficdžerald kaže „da je cela južna hemisfera, a posebno Australija, uvek bila zanemarena kada reč o fosilnim otkrićima.” On dodaje da nalazi fosila kitova poput fosila reke Marej potpuno menjaju poznate teorije i upotpunjuju sliku evolucije u okeanima.

Dr Rul i dr Ficdžerald navode u tekstu da se vrh vilice nalazi u pravilnom odnosu sa veličinom tela, koju oni procenjuju da je iznosila oko devet metara. Dr Rul navodi da su danas najveći plavi kitovi veliki poput košarkaškog terena, te da nalaz fosila kita dugačkog devet metara ukazuje na to da su pre dvadesetak miliona godina kitovi bili na dobrom putu da postanu pravi okeanski divovi.

Faktori poput velikog smrzavanja Antarktika, promena tokova morskih struja i neverovatno velike planktonske biomase podstakli su uvećanje veličine kitova usana na jugu, daleko pre nego što se to desilo na severu.

Danas je u toku projekat „Podizanje levijatana“, sa ciljem da se uključe lokalni naučnici kako bi se najveći fosil do sada nepoznate vrste kita izvukao na površinu. Ovaj fosil je pronađen u Bomarisu u blizini Melburna.

Ova otkrića u Australiji ističu značaj Viktorija muzeja u oblikovanju potpunije slike evolucije ovih neverovatnih morskih sisara. Fosil reke Marej naglašava ulogu istraživačkog centra u rešavanju problema, doprinosa novim saznanjima i stavlja ga na vodeće mesto u daljim istraživanjima evolucije kitova usana, kaže Lajnlej Krosvel, generalni direktor Viktorija muzeja.

(Telegraf Nauka / Phys.org)