Otkriven najstariji trag korišćenja zrneša kao lekovite i psihoaktivne biljke

Naučnici su otkrili najstariji poznati dokaz korišćenja lekovite i psihoaktivne biljke Peganum harmala, poznate kod nas po imenima zrneš, divlji sedef ili divlja ruta, i to udisanjem dima koji nastaje spaljivanjem. Ovo je jedinstveni uvid u obrednu praksu na Arabijskom poluostrvu – lokalne biljke s namerom su korišćene zbog svojih bioaktivnih i psihoaktivnih supstanci pre skoro 2.700 godina, saopštio je Institut Maks Plank.

Istraživanje, čiji rezultati su objavljeni u Communications Biology, vodile su dr Barbara Haber sa Instituta za geoantropologiju Maks Plank i prof. Marta Lučani sa Univerziteta u Beču. One su primenile napredne tehnike metaboličkog profilisanja da analiziraju organske ostatke očuvane unutar posuda iz gvozdenog doba.

Preporučujemo

Posude su otkrivene u naselju u oazi Kuraja, u severozapadnoj Saudijskoj Arabiji, lokalitetu poznatom po ukrašenim keramičnim posudama.

- Naša otkrića predstavljaju hemijski dokaz najranijeg poznatog spaljivanja zneša, ne samo u Arabiji, već i globalno. Naše otkriće baca svetlo na to kako su drevne zajednice koristile tradicionalno znanje o biljkama i svoju lokalnu farmakopeju za brigu o zdravlju, pročišćavanje prostora i potencijalno izazivanje psihoaktivnih efekata – rekla je dr Barbara Haber.

U studiji je korišćena tečna hromatografija visokih performansi sa tandemskom masenom spektrometrijom (HPLC-MS/MS), moćna analitička tehnika koja omogućava detekciju karakterističnih alkaloida harmale čak i u sićušnim, degradiranim uzorcima.

- Integracija biomolekularne analize sa arheologijom omogućila nam je da identifikujemo ne samo koje su vrste biljaka ljudi koristili, već i gde, kako i zašto. Dobijamo pristup obredima zasnovanim na biljkama koje su bile centralne za svakodnevni život, ali su retko sačuvane u arheološkim zapisima – rekla je prof. Marta Lučani.

Poznata po svojim antibakterijskim, psihoaktivnim i terapeutskim svojstvima, Peganum harmala se i danas koristi u tradicionalnoj medicini i praksi fumigacije domaćinstava u regionu. Nova otkrića naglašavaju njen dugogodišnji kulturni i medicinski značaj.

Implikacije studije prevazilaze arheologiju i zadiru u oblasti kao što su etnobotanika, medicinska antropologija, studije nasleđa i farmakognozija – sve one koje se bave dugoročnim odnosom između ljudi, lekovitih biljaka i prirodnih resursa.

(Telegraf Nauka/MPG)