Prvi put pronađeni tragovi nepoznatog paganskog kulta: Zmija koja guta žabu spajala Slovene, Germane i Avare

Muzej u Brnu... Foto: Šefr Igor / ČTK / Profimedia

Bronzana kopča za opasač na kojoj je predstavljena zmija kako guta žabu otkrivena je u Češkoj. Ovaj predmet iz 8. veka pronašli su arheolozi Filozofskog fakulteta Masarikovog univerziteta (MUNI) i to u selu Lani, oko 60 kilometara jugoistočno od Brna, saopštio je MUNI.

Archaeologists uncover a bronze belt fitting from an unknown pagan cult.A team of archaeologists from Masaryk University have uncovered a bronze belt fitting from an unknown pagan cult in the village of Lány, located in the Central Bohemian Region of the Czech Republic.The… pic.twitter.com/hqyfxJdCa5— Orero Creations (@OreroCreations) December 17, 2023

Borba sa zmajem ili zmijom jedan je od osnovnih mitova o stvaranju sveta u različitim kulturama dok se povezanost žabe i zmije povezuje sa kultom plodnosti, navode istraživači.

Identične predstave kod različitih naroda

Artefakti sa identičnim predstavama otkriveni su u različitim delovima centralne Evrope, na mestima udaljenim stotinama kilometara. To pokazuje da je postojao dosad nepoznati paganski kult koji je povezivao narode različitog porekla u ranom srednjem veku, veruju istraživači.

- Kada je kopča za opasač sa motivom zmije koja gura žabu otkrivena pomoću detektora za metal blizu Breclaca u južnoj Moravskoj, mislili smo da je reč o retkom otkriću i jedinstvenoj dekoraciji. Međutim, kasnije smo pronašli skoro identične artefakte u Nemačkoj, Mađarskoj i Bohemiji. Shvatio sam da gledamo u ostatke dosad nepoznatog kulta koji je povezivao različite regione centralne Evrope u ranom srednjem veku, pre dolaska hrišćanstva. Zbog toga smo organizovali međunarodni tim istraživača da ispitamo artefakte do najsitnijih detalja – rekao je Jiri Mahaček, šef Odeljenja za arheologiju i muzeologiju Filozofskog fakulteta Masarikovog univerziteta.

Bronzane kopče... Foto: Jiří Macháček, Stefan Eichert, Vojtěch Nosek, Ernst Pernicka,Copper-alloy belt fittings and elite networking in Early Medieval Central Europe, Journal of Archaeological Science, Volume 161, 2024,https://doi.org/10.1016/j.jas.2023.105895.

Motiv zmaja ili zmije

- Motiv zmaja ili zmije koja proždire svoje žrtve pojavljuje se u nemačkoj, avarskoj i slovenskoj mitologiji. To je bio univerzalno razumljivi i važan ideogram. Danas možemo samo da spekulišemo o njegovom tačnom značenju, ali je u ranom srednjem veku spajao različite narode u centralnoj Evropi na duhovnom nivou – dodaje Mahaček.

Prema mišljenju arheologa, predmet iz Lanija pripada grupi predmeta koji se nazivaju avarskim kopčama za opasač, a koje su se pravile u centralnoj Evropi u 7. i 8. veku kao deo nošnje Avara, nomadskog naroda koji se doselio tokom Velike seobe naroda na prostore današnje Mađarske. Njihovu modu su prihvatili i okolni Sloveni.

Da bi ispitali ove kopče, ali i druge slične predmete, istraživači su koristili najmodernije metode poput rendgenske fluorescentne analize, skeniranja elektronskom mikroskopijom, analizom izotopa olova i 3D digitalnom morfometrijom.

Nastale u istoj radionici

Stefan Ajhert sa Muzeja prirodne istorije u Beču uradio je materijalnu i tehnološku analizu koja je otkrila da je veći deo ovih bronzanih kopči pozlaćen i da je proizveden livenjem.

Erns Penicka sa Univerziteta u Tibingenu koristio je hemijsku analizu izotopa olova da otkriju izvor bakra i otkrio je da je iskopan u planinama Slovačke rudne gore.

Morfometrijska analiza koju je uradio Vojteh Nosek sa MUNI-ja pokazala je da su neke kopče došle iz iste radionice.

(Telegraf Nauka/ )