Zajednički obroci, žrtve, obredi… Misterija ritualnog centra starog 5.500 godina

Na visoravni centralnog Jordana, nedaleko od grada Madabe, nalazi se arheološki kompleks Murajgat, jedno od najznačajnijih nalazišta ranog bronzanog doba u Levantu. Ovaj lokalitet, star približno 5.500 godina, svedoči o razdoblju dubokih društvenih i ekoloških promena koje su pratile prelaz iz neolitskog u bronzano doba.

U to vreme, polunomadske zajednice regiona suočavale su se sa sve sušnijom klimom i postupnim napuštanjem ranijih načina života. Murajgat je nastao kao odgovor na te okolnosti – ne kao naselje, već kao ritualni centar u kojem su zajednice simbolički i društveno obnavljale svoje zajedništvo, navodi SciTechDaily.

Preporučujemo

Prostor Murajgata obuhvata više od devedeset dolmena – masivnih kamenih grobnica sastavljenih od velikih ploča, raspoređenih duž blagih padina i terasa isklesanih u krečnjaku. Ovi dolmeni čine deo šireg sistema megalitskih struktura, u kojem su otkriveni i uspravni kameni blokovi, verovatno korišćeni kao orijentiri ili elementi obrednih postavki. Uz njih su identifikovane i ravne kamene platforme, pažljivo oblikovane ljudskom rukom, na kojima su verovatno izvođeni zajednički rituali.

Arheološki nalazi – kameni žrvnjevi, alatke od kremena, bakarni predmeti i velike zajedničke posude za hranu i piće – ukazuju na ceremonije koje su uključivale zajedničke obroke i žrtvene prakse. Odsustvo tragova stalnog stanovanja potvrđuje da Murajgat nije bio naselje, već prostor namenjen periodičnim okupljanjima. Takvi ritualni pejzaži bili su u to vreme središta društvene kohezije: mesta gde su se potvrđivale veze između grupa i gde se obnavljala simbolička kontrola nad prostorom.

Analize pokazuju da su promene u načinu korišćenja Murajgata verovatno odražavale šire transformacije društva bronzanog doba. Klimatske nestabilnosti i sve veća učestalost sušnih perioda, naterali su zajednice da redefinišu svoje odnose prema zemlji i zajedničkim resursima. U tom procesu, monumentalna arhitektura i ritualni prostori postali su izraz novog kolektivnog identiteta. Murajgat, u tom smislu, nije samo arheološko nalazište, već dokument jednog misaonog sistema u kojem je kamen bio jezik zajednice – sredstvo da se izrazi trajnost u svetu koji se menjao.

Otkrića s ovog lokaliteta menjaju shvatanje ranih faza bronzanog doba na Bliskom istoku. Umesto nasumičnih građevina i raštrkanih grobova, otkriva se pažljivo organizovan pejzaž, uređen prema zajedničkoj simbolici i društvenoj funkciji. Murajgat potvrđuje da su prve zajednice tog doba posedovale sposobnost apstraktnog mišljenja i kolektivnog planiranja daleko iznad onoga što im se ranije pripisivalo.

U tome se krije i njegov najdublji značaj: Murajgat nije tek skup kamenih struktura, već trag o društvu koje je, suočeno s nesigurnošću, stvaralo red i smisao kroz zajednički obred. Njegovi isklesani krečnjački podovi i monumentalni dolmeni ostaju svedočanstvo o početku onoga što danas zovemo civilizacijom.

(Telegraf Nauka / SciTech Daily)