Smanjivanje drveća i slonovi bez kljova – čudni načini prilagođavanja na ljude

Kao što ljudi oblikuju prirodni svet, tako priroda – od mahagonija do svraka – mora da evoluira da bi opstala.

Od najviših planina do okeanskih dubina, čovek je uticao na svaki deo planete Zemlje. Mnoge biljke i životinje reaguju evoluirajući – prilagođavajući se na svet kojim dominira čovek.

Preporučujemo

Jedan upečatljiv primer je iz doba Industrijske revolucije: noćni leptir Biston betularia se iz crno-belog pretvorio u potpuno crnog nakon što je čađ pomračila njegovo stanište. Crni noćni leptiri su bili kamuflirani naspram drveća prekrivenog čađu, preživljavajući da bi preneli gene sledećoj generaciji.

Dok se uticaj ljudi širio, to se dešavalo i sa čudnim adaptacijama na koje je bio primoran prirodni svet.

Smanjeni mahagoniji

Čuven po svojoj trajnosti, otpornosti na truljenje i crvenkastoj boji, mahagoni je postao sinonim za luksuz. Najveće drveće, bitno za ekosisteme kišnih šuma, obarano je radi drvne građe, i njihov broj je opao za više od 70% u nekim zemljama od 1970-ih.

Iako je staro drveće uveliko nestalo, sama vrsta je još rasprostranjena u mnogim oblastima. Međutim, sad raste u drugačijem obliku. Mlađe drveće više nema izuzetnu visinu i nikad neće dostiće te visine po kojima je vrsta bila poznata.

Dok su mahagoniji nekad rasli do – a ponekad i više od – 20 metara u visinu, sad su manje, žbunasto drveće sa malom komercijalnom vrednošću. Pošto je najveće drveće posečeno, nije moglo da se razmnožava i deli svoje gene koji su podsticali visok rast.

Gnezda svraka sa šiljcima protiv ptica

Prizor ptičjih gnezda na loše konstruisanim šiljcima protiv prica nije neuobičajen u gradskim oblastima. Međutim, istraživači su otkrili da su svrake – koje pokrivaju svoja gnezda sa granama od trnovitih grmova radi odvraćanja predatora poput vrana koji kradu jaja – počele da čupaju šiljke protiv ptica radi upotrebe u svojim gnezdima. Reč je o rastućem trendu – ptice koriste veštačke materijale za pravljenje gnezda.

Zmijaste morske zvezde vole pivske boce

Prvi put naučno opisana 2018, Astrophiura caroleae, nova vrsta zmijaste morske zvezde, pronađena je na dubini od oko 300 metara kod obale karipskog ostrva Kurasao. Petokrako stvorenje, rođak morske zvezde, voli da prebiva na neobičnim mestima. Živi primerci su viđeni samo u bocama „Hajnekena“, koje su verovatno bacili ribari, na dubini oko 300 metara, uz jedan izuzetak koji se nalazio u bačenoj automobilskoj gumi.

Zanimljivo, pripadnici ovog roda se smatraju specijalizovanim za tvrde podloge – uglavnom žive na stenama – i čini se da ova vrsta nastavlja tradiciju na otpadu ljudske proizvodnje.

Puževi sa bleđim ljušturama protiv gradske vreline

Istraživači su otkrili da su puževi koji žive u gradskim centrima razvili ljušture bleđih boja. Veruje se da je to rezultat većih temperatura u gradovima, koje mogu biti do osam stepeni veće nego u ruralnim sredinama. Puževi u tamnim ljušturama se više zagrevaju i u smrtnoj su opasnosti zbog pregrevanja. Bleda boja ljušture im verovatno obezbeđuje dovoljno rashlađenosti tokom najtoplijih dana.

Laste sa kraćim krilima radi izbegavanja vozila

Laste na jugozapadu Nebraske, koje se često gnezde ispod mostova, često udare vozila. Međutim, studija iz 2013. otkrila je da su se adaptirale na tu opasnost razvijajući kraća krila. Kraća krila su ih učinila okretljivijim, omogućavajući da izbegnu brz saobraćaj, dok su ptice sa dužim krilima u većoj opasnosti da budu ubijene.

Slonovi gube kljove da bi se spasili od krivolova

Tokom građanskog rata u Mozambiku, veliki krivolov je smanjio broj afričkih savanskih slonova za više od 90% u nacionalnom parku Gorongosa. Dok se populacije sad oporavljaju, kao jedan od najznačajnijih primera globalnog oporavka, mnoge ženke nemaju kljove – manje je verovatno da će slonovi bez kljova biti meta lovokradica. Ista promena je zabeležena i u Tanzaniji.

Jedna tragična adaptacija kao odgovor na katastrofalan pritisak krivolova tokom proteklih decenija jeste povećanje broja afričkih slonova rođenih sa kraćim kljovama ili bez kljova – strašan primer kako zbog pritiska ljudi slonovi mogu izgubiti jednu od stvari koje ih čine čuvenim, kaže Tanija Smit iz Svetske fondacije za prirodu (WWF).

(Telegraf Nauka/Guardian)