Studija pokazuje da su tela papirnih osa veća u staništima bližim ekvatoru

Foto: Alexandre Somavilla/Fundação de Amparo à Pesquisa do Estado de São Paulo

Studija o korelaciji između varijabli životne sredine kao što su geografska širina i veličina tela kod papirnih osa (rod Polistes) zaključuje da veća blizina staništa ekvatoru znači veće telo. Ovaj rod je uveliko rasprostranjen širom sveta i služi kao model za sociobiološka i ekološka istraživanja.

Nalazi studije negiraju teoriju iz 19. veka koja predviđa veća tela na većim geografskim širinama ili u hladnijim oblastima planete.

Preporučujemo

„Ako pogledate ose širom sveta, primetićete da veličina tela značajno varira od jedne do druge vrste. Naša analiza je pokazala da geografska širina predstavlja ključnu determinantu tih razlika“, kaže Andre Rodrigez de Souza sa Univerziteta u Sao Paulu.

Istraživači su otkrili da vrste koje žive u toplijim, manje sezonski promenljivim sredinama, bližim ekvatoru, imaju tendenciju da budu krupnije nego vrste koje žive na većim geografskim širinama, gde su temperature niže. To je suprotno Bergmanovom pravilu.

Nazvano po nemačkom biologu Karlu Bergmanu, koji ga je predstavio 1847, pravilo kaže da su vrste sa krupnijim telima prisutne na većim geografskim širinama ili u hladnim sredinama. Veliko telo je prednost u pogledu opstanka u hladnom staništu: sa manjom površinom u odnosu na zapreminu, emituje manje toplote i može održati stabilnu telesnu temperaturu.

Studija podržava teoriju naučnika iz 20. veka koji su primetili da mnogi ektotermni organizmi u toplijim regionima često imaju veća tela nego oni u hladnijim životnim sredinama. Ektotermi se prvenstveno oslanjaju na spoljašnju sredinu radi regulisanja telesne temperature.

Moguće objašnjenje u slučaju papirnih osa jeste da je na velikim geografskim širinama i u više sezonski promenljivim životnim sredinama sa niskim temperaturama period skupljanja hrane vrlo kratak i one postaju manje odrasle jedinke kao rezultat. Individue koje se razviju brže imaju prednost, ali po cenu manje veličine tela.

U umerenim regionima, povoljna sezona za ose traje 3-4 meseca, dok u tropskim predelima traje oko devet meseci, omogućavajući više vremena za mladunce da tragaju za hranom i rastu.

Istraživači su analizirali 429 dobro učuvanih odraslih osa iz vrsta koje žive širom Amerika od Kanade do Argentine. Uzorci su poslati u Brazil iz muzejskih kolekcija u raznim zemljama ili analizirani u institucijama koje drže kolekcije u inostranstvu. Ženke se predstavljale 37 vrsta, a 28 od nih su predstavljali i mužjaci. Dve vrste su predstavljali samo mužjaci, tako da je ukupno ispitano 39 vrsta. Analiza je uključivala upotrebu statističkih instrumenata koji pokazuju direktnu korelaciju između geografske širine i telesne veličine.

Vrste roda Polistes koje žive u Amerikama su izabrane zato što je filogenija obe grupe dobro utvrđena – sve vrste potiču od istog pretka, što nije slučaj u drugim oblastima planete.

Štaviše, diverzitet roda je najveći u Amerikama, sa oko 90 vrsta. Uzorak je stoga smatran dovoljnim za potvrdu teorije da na telesnu veličinu značajno utiču uslovi životne sredine.

Ranije istraživanje je pokazalo da regulacija telesne temperature kod papirnih osa nije glavna determinanta telesne veličine, kao što je predviđeno Bergmanovim pravilom. Autori studije zaključuju da tamniji insekti imaju prednost u hladnijim sredinama pošto mogu da se zagreju brže.

Ovakve studije daju širu sliku evolucije papirnih osa, doprinoseći boljem razumevanju njihovog diverziteta u tropskim regionima i naglašavajući značaj očuvanja njihovih životnih sredina.

Osim toga, ističe se značaj održavanja entomoloških kolekcija, koje obezbeđuju materijal za istraživanje o mnogim vrstama papirnih osa i odnosima između njih.

(Telegraf Nauka/EurekAlert)