"Ovo je tek početak": Otkrivena fosilizovana ploča morskog dna stara 250 miliona godina

Foto: Shutterstock/RostislavZatonskiy

Naučnici su otkrili fosilizovanu ploču morskog dna koja je stara oko 250 miliona godina i koja je ostala skrivena u prelaznoj zoni Zemljinog plašta ispod Pacifičkog okeana, blizu Uskršnjih ostrva. Ovo otkriće pruža jedinstvenu priliku da zavirimo u Zemljinu prošlost i bolje razumemo složene procese koji su oblikovali planetu tokom stotina miliona godina, piše Live Science.

Tim istraživača, predvođen seizmologom Jingčuanom Vangom sa Univerziteta Merilend, otkrio je ovaj "fosilizovani otisak prsta" koristeći seizmičke talase kako bi analizirali strukturu Zemljinog plašta. Ova drevna ploča, nekada deo morskog dna jugoistočnog Pacifika, počela je da tone u plašt pre oko 250 miliona godina, u periodu kada su dinosaurusi tek počeli da se pojavljuju na Zemlji. Rezultati su objavljeni u žurnalu Science Advances.

Preporučujemo

-  Ovo otkriće daje nam uvid u prošlost Zemlje kakav do sada nismo imali - rekao je Vang u saopštenju.

Ova fosilizovana ploča nalazi se u takozvanoj prelaznoj zoni plašta, koja se proteže između 410 i 660 kilometara ispod površine Zemlje. Prelazna zona je deo Zemljine unutrašnje strukture koji odvajaju gornji i donji plašt, a koji može da se širi i skuplja u zavisnosti od termičkih struja koje prolaze kroz Zemlju.

Istraživači su proučavali područje ispod Istočno-pacifičkog grebena, jednog od najbržih srednjokeanskih grebena na svetu, koji se nalazi 3.200 kilometara od obale Južne Amerike. Koristeći seizmičke talase, naučnici su uspeli da kreiraju detaljnu sliku unutrašnjosti Zemljine kore i plašta, otkrivajući neuobičajeno debelu prelaznu zonu ispod ove regije. Vang ovu zadebljanu zonu opisuje kao "fosilizovani otisak prsta" drevnog morskog dna, koje je potonulo u Zemlju usled subdukcije, procesa tokom kojeg jedna tektonska ploča zaranja ispod druge.

Jedna od najvećih zanimljivosti ovog otkrića jeste činjenica da se ova ploča, za razliku od većine subdukcijskih ploča, nije potpuno raspala u plaštu. Obično, materijal iz potonulih ploča biva recikliran kroz proces pretvaranja stena u magmu zbog visokih temperatura u plaštu. Međutim, ova ploča je uspela da izbegne taj proces i ostane sačuvana u prelaznoj zoni.

Položaj ove ploče ukazuje da se ona kretala kroz Zemljin plašt upola sporije od očekivane brzine za subdukcijske ploče. Ovo usporavanje sugeriše da prelazna zona plašta može delovati kao viskozna barijera, što značajno utiče na kretanje potonulih materijala kroz Zemljinu unutrašnjost. Vang navodi da ovo otkriće pruža novu perspektivu u istraživanju geoloških procesa.

Još jedna zanimljivost odnosi se na neobičan prazan prostor ispod zadebljane prelazne zone. Istraživačko mesto leži iznad dela Zemljinog donjeg plašta poznatog kao Pacifička oblast niske brzine smicanja (LLSVP), gde se seizmički talasi usporavaju. Postojanje ove ploče moglo bi da objasni prazninu u tom regionu, jer njena masa potencijalno pomera donju granicu prelazne zone i stvara prazninu u LLSVP.

Ovo otkriće nije samo značajno zbog onoga što otkriva o prošlosti Zemlje, već i zbog mogućnosti koje pruža za dalja istraživanja tektonike ploča. Naučnici sada veruju da slične drevne strukture postoje i u drugim delovima Zemljine unutrašnjosti, i da svaka od njih ima potencijal da pruži nove uvide o geološkoj istoriji naše planete. Otkrića poput ovog ne samo da mogu pomoći u boljem razumevanju Zemljine prošlosti, već i u istraživanju sličnih procesa na drugim planetama.

- Ovo je tek početak. Verujemo da ima još mnogo drevnih struktura u dubini Zemlje koje čekaju da ih pronađemo - rekao je Vang.

(Telegraf Nauka / Live Science)