Kako DNK testovi otkrivaju da li su dve osobe u srodstvu?

DNK testovi mogu da otkriju poreklo predaka iz različitih delova sveta, kao i rizik od razvoja određenih genetskih poremećaja. Ponekad čak mogu pomoći ljudima da pronađu članove porodice za koje nisu znali da postoje. Ali kako ovi testovi funkcionišu i kako mogu da pokažu da li su dve osobe u srodstvu?

Genetski test obično podrazumeva slanje uzorka pljuvačke u laboratoriju. Naučnici zatim izdvajaju DNK iz pljuvačke i porede taj DNK sa referentnim uzorcima iz celog sveta. Oko 99,9% ljudskog DNK je identično kod celokupne populacije, pa se testovi fokusiraju na preostale segmente koji se razlikuju među pojedincima, navodi Live science.

Preporučujemo

Kada se DNK izdvoji, naučnici koriste mikroarray, mali alat koji sadrži hiljade mesta, od kojih svako prepoznaje različite varijacije DNK sekvenci. Te varijacije, koje su nasledili preci, utiču na osobine i fizički izgled osobe. Naučnici koriste referentne panele, genetske podatke ljudi poznatog porekla, koje prikupljaju kompanije za testiranje ili koji su dostupni u javnim bazama podataka, kako bi odredili iz kojih regiona sveta su određene genetske varijante češće ili ređe.

Fragmenti DNK iz uzorka vezuju se za mesta na mikroarray-u koja odgovaraju genetskim varijantama te osobe, dajući na taj način informacije o poreklu i porodičnoj istoriji. Na primer, ako test otkrije da DNK osobe sadrži varijantu prisutnu samo kod ljudi škotskog porekla, verovatno je da ta osoba ima škotske korene.

Proces za utvrđivanje srodstva je sličan, ali obe osobe moraju da urade DNK test. Prvi korak je otkrivanje koliko je njihovog DNK identično, objašnjava Aron Volf, genetičar iz kompanije Ancestry. Platforme za genetsko testiranje koriste algoritme koji porede DNK jedne osobe sa DNK svih ostalih iz svoje baze podataka i brzo identifikuju dugačke delove DNK koji se podudaraju.

Naučnici već znaju koliko zajedničkog DNK se očekuje za određeni porodični odnos. Na osnovu toga koriste podatke sa testova da odrede verovatnoću srodstva i moguće odnose između dve osobe u zavisnosti od količine zajedničkog DNK. Više zajedničkog DNK ukazuje na bliži odnos. Na primer, roditelj i dete dele oko 47,5% do 50% DNK, dok bake i deke sa unucima, tetke i ujaci sa sestrićima i polubraća i sestre dele oko 25%. Još manje DNK deli se sa daljim rođacima, prvo koleno deli oko 12,5%, dok drugo koleno deli 3,13%.

Rezultati genetskog testa prikazuju moguće odnose između dve osobe po redosledu verovatnoće. Platforme poput Ancestry i 23andMe porede DNK pojedinca sa DNK svih korisnika svoje baze podataka kako bi pronašli moguće porodične veze.

Testovi očinstva funkcionišu na sličan način. Oni porede kratke tandem ponavljanja (STR), dugačke delove DNK sastavljene od ponovljenih kratkih segmenata, iz DNK potencijalnog roditelja i deteta. Ako je dovoljno STR sekvenci identično, vrlo je verovatno da su u srodstvu.

Kako referentni paneli postaju obimniji i sve više ljudi radi genetske testove, otkrivaće se sve više porodičnih veza i uvida u poreklo istakao je Volf.

(Telegraf Nauka / Live science)