Za one koji govore više jezika ima nešto specijalno u vezi sa maternjim jezikom

Ilustracija / Foto: Pixabay

U mozgovima tih poliglota – ljudi koji govore pet ili više jezika – iste jezičke zone se upale kad slušaju bilo koji od jezika koje govore. Generalno, ta mreža reaguje snažnije na jezike koje osoba bolje zna, uz jedan primetan izuzetak – maternji jezik. Prilikom slušanja maternjeg jezika, aktivnost jezičke mreže značajno opada, piše MedicalXpress.

Ovaj nalaz sugeriše da postoji nešto specijalno u pogledu prvog jezika koji osoba nauči, što omogućava da ga mozak procesuira sa minimalnim naporom, a to je možda duže vreme korišćenja, kaže Evelina Fedorenko, profesor neuronauke u Masačusetskom institutu za tehnologiju.

Preporučujemo

Više jezika, jedna mreža

Mreža za procesuiranje jezika u mozgu, koja se prvenstveno nalazi na levoj hemisferi, uključuje oblasti u frontalnom i temporalnom režnju. U studiji iz 2021, Fedorenko je otkrila da je u mozgovima poliglota jezička mreža manje aktivna kad slušaju maternji jezik nego jezičke mreže ljudi koji govore samo jedan jezik.

U novoj studiji, istraživači su hteli da vide šta se dešava u mozgovima poliglota dok slušaju jezike za koje imaju različite nivoe znanja. Izučavanje poliglota može pomoći istraživačima da više saznaju o funkcijama jezičke mreže i kako bi jezici naučeni kasnije u životu mogli biti predstavljeni drugačije nego maternji jezik ili jezici.

Regrutovane su 34 poliglote, sa barem nekim stepenom znanja pet ili više jezika, ali ne govore dva ili više jezika od malih nogu. Šesnaest učesnika studije govorili su 10 ili više jezika, uključujući jednog koji je govorio 54 jezika sa barem nekim nivoom znanja.

Svaki učesnik je skeniran funkcionalnom magnetnom rezonancom (fMRI) tokom slušanja teksta pročitanog na osam različitih jezika. Ti jezici su uključivali maternji jezik, jezik koji vrlo dobro poznaju, jezik koji umereno poznaju i jezik za koji smatraju da ga malo poznaju.

Takođe su skenirani dok slušaju četiri jezika koja uopšte ne govore. Dva od tih jezika su bili iz iste porodice (npr. romanski jezici) kao neki jezik koji su bili sposobni da govore, a dva su bila potpuno nepovezana sa bilo kojim jezikom koji su govorili.

Tekstovi su bili iz dva izvora. Jedan je bila zbirka biblijskih tekstova snimljenih na više jezika, a drugi su činili odlomci iz „Alise u zemlji čuda“ prevedeni na više jezika.

Snimci mozga su pokazali da se jezička mreža najviše uključivala kad su učesnici studije slušali jezike koje su najbolje znali. Međutim, to nije važilo za maternje jezike, koji su aktivirali jezičku mrežu mnogo manje nego nematernji jezici koje su poznavali u sličnoj meri. Ovo sugeriše da ljudi toliko dobro poznaju svoj maternji jezik da jezička mreža ne mora da ulaže veliki napor da ga protumači.

„Dok se povećava stepen znanja, lingvističko procesuiranje se može uključiti u većem obimu, tako da dobijate progresivno jače reakcije. Međutim, ako uporedite jezik koji vrlo dobro znate i maternji jezik, može biti da je maternji jezik malo lakši, verovatno zato što imate više iskustva s njim“, kaže Fedorenko.

Angažovanje mozga

Sličan fenomen je viđen kad poliglote slušaju jezike koje ne govore: jezička mreža je bila uključenija prilikom slušanja jezika povezanih sa jezikom koji mogu da razumeju, nego prilikom slušanja potpuno nepoznatih jezika.

Ove imamo naznaku da se reakcija u jezičkoj mreži pojačava sa stepenom razumevanja inputa, kažu istraživači. Nismo kvantifikovali nivo razumevanja, ali ćemo u budućnosti ocenjivati koliko ljudi zaista razumeju odlomke koje slušaju, i videti u kakvom je to odnosu sa aktivacijom.

Istraživači su takođe otkrili da moždana mreža poznata kao multioperativna mreža, koja se uključuje kad mozak obavlja kognitivno zahtevan zadatak, postaje aktivna i prilikom slušanja jezika koji nisu maternji.

Većina poliglota u studiji počela je da uči nematernje jezike u tinejdžerskom ili odraslom dobu, ali se istraživači nadaju da će u budućnosti proučavati ljude koji su učili više jezika od vrlo ranog uzrasta.

Takođe planiraju da izučavaju ljude koji su učili jedan jezik od ranog detinjstva, ali su se kao vrlo mladi preselili u Sjedinjene Američke Države i počeli da govore engleski kao svoj glavni jezik, postajući manje vešti u svom maternjem jeziku, kako bi objasnili uticaje veštine i uzrasta prilikom usvajanja na reakcije mozga.

(Telegraf Nauka/MedicalXpress)