Ljudi prenose više virusa drugim životinjama nego što ih dobijaju od njih

Foto: Olena Ivanova / Panthermedia / Profimedia

Najviše novih i ponovljenih zaraznih bolesti izazivaju virusi koji cirkulišu među životinjama. Kad ti virusi pređu iz životinja u ljude – proces zvan zoonoza – mogu izazvati širenje bolesti, epidemiju i pandemiju poput ebole, gripa ili kovida-19.

S obzirom na ogroman uticaj zoonotskih bolesti na javno zdravlje, ljudi se generalno smatraju prijemnikom, a ne izvorom virusa, i mnogo manje pažnje se posvećuje prenosu virusa sa ljudi na životinje, piše EurekAlert.

Preporučujemo

U studiji je analizirano skoro 12 miliona virusnih genoma koji su dosad uneti u javne baze podataka. Istraživači su pomoću tih podataka rekonstruisali evolucione istorije i prošle „skokove“ na domaćine za viruse iz 32 porodice, i gledali koji delovi virusnih genoma mutiraju tokom tih skokova.

Otkrili su da ima skoro dvaput više prelazaka sa ljudi na druge životinje (antroponoza) nego obrnuto. Taj obrazac je bio postojan u većini proučavanih virusnih porodica. Osim toga, pronađeno je čak više skokova sa životinje na životinju, koji nisu uključivali ljude.

Istraživanje ukazuje na uveliko potcenjenu činjenicu da se ljudski virusi često šire sa ljudi na divlje i domaće životinje. Ljudi su samo jedan čvor u velikoj mreži domaćina koji neprekidno razmenjuju patogene, kažu naučnici.

Praćenje transmisije virusa između ljudi i životinja, u bilo kojem smeru, može doprineti boljem razumevanju evolucije virusa i pripremanju za buduće izbijanje i širenje novih bolesti.

Nalazi takođe pokazuju da su, u proseku, prelasci virusa na drugog domaćina povezani sa povećanjem genetskih promena, ili mutacija u virusima, naspram njihove postojane evolucije uz samo jednu životinju domaćina, što pokazuje kako se virusi moraju prilagoditi da bolje iskoriste svoje nove domaćine.

Štaviše, virusi koji već inficiraju brojne različite životinje pokazuju slabije znakove ovog adaptivnog procesa, što sugeriše da virusi sa širim opsegom domaćina možda poseduju osobine koje ih čine sposobnijim da inficiraju raznovrsne domaćine, dok su drugim virusima potrebne veće adaptacije radi inficiranja novih vrsta.

„Kad se životinje zaraze virusima od ljudi, to može ne samo naneti štetu životinjama i ugroziti postojanje vrsta, već i stvoriti nove probleme ljudima utičući na prehrambenu bezbednost ako veliki broj životinja treba eliminisati radi sprečavanja epidemije, kao u slučaju ptičjeg gripa H5N1“, kažu naučnici.

„Osim toga, ako virus koji nose ljude inficira neku novu životinjsku vrstu, virus bi mogao nastaviti da se razvija čak i ako je iskorenjen među ljudima, ili čak razviti nove adaptacije pre nego što ponovo zarazi ljude“.

Znanje kako i zašto virusi evoluiraju da prelaze u različite domaćine u širem opsegu može nam pomoći da shvatimo kako se nove virusne bolesti pojavljuju kod ljudi i životinja.

Ulazak u ćeliju se generalno smatra prvim korakom virusne infekcije domaćina. Međutim, istraživači su otkrili da mnoge adaptacije povezane sa promenom domaćina nisu pronađene u virusnim proteinima koji omogućavaju vezivanje za i ulazak u ćelije domaćina, što kazuje da je virusna adaptacija složen proces koji tek treba potpuno spoznati.

Naše istraživanje su omogućili bezbrojni istraživački timovi koji su javno podelili svoje podatke; integracija znanja i instrumenata raznih disciplina, uključujući genomiku, epidemiologiju i ekologiju, unaprediće naše razumevanje skokova u nove domaćine, kažu istraživači.

(Telegraf Nauka/EurekAlert)