Drevni elimaidski kamenorez u Iranu prikazuje moguće paralele sa motivom Herkula i Hidre sa grčkih kovanica

Novootkriveni elimaidski kamenorez na jugozapadu Irana privlači znatnu naučnu pažnju zbog svoje neobične ikonografije i mogućih paralela sa mitološkom bitkom između Herkula i Hidre, motiva koji je čuveno prikazan na grčkim novčićima iz vremena oko 325. godine pre nove ere.

Ovaj kamenorez, otkriven u visijama Kuhemanara u okrugu Andika, u provinciji Huzestan, može dati nov uvid u religijska verovanja, umetničke tradicije i kulturne interakcije elimaidske civilizacije u centralnom regionu Zagrosa.

Preporučujemo

Pronalazači opisuju rezbariju kao jedan od najizuzetnijih elimaidskih kamenoreza koji su dosad identifikovani. Slika i kompozicija panela sugerišu da bi mogao predstavljati ritualnu ili mitološku scenu, potencijalno pod uticajem šire mediteranske tradicije, ostajući ukorenjen u lokalnom sistemu verovanja.

Elimaidska civilizacija i njena kulturna uloga

Elimaida je činila autonomnu ili poluautonomnu upravu između 2. veka pre nove ere i početka 3. veka nove ere, uglavnom u regionu Suziana, koji uglavnom odgovara savremenom Huzestanu. Iako često pod partskim političkim uticajem, Elimaida je očuvala snažan regionalni identitet i razvila poseban umetnički jezik.

Arheološki i istorijski dokazi pokazuju da je Elimaida direktan naslednik drevne elamske kulturne tradicije. Istovremeno je imala ključnu ulogu kao posrednik u prenosu elamskih i ahemenidskih umetničkih elemenata u partski i kasnije sasanidski period. Mnogi motivi, kompozicione strategije i religijski simboli pronađeni u sasanidskoj umetnosti možda su stigli putem elimaidskih i partskih reinterpretacija.

Andika kao zona kulturne interakcije

Region Andika je značajan kao "veza između planinskih i nizijskih ekosistema Zagrosa", kažu istraživači. Ova geografska pozicija učinila je oblast prirodnim koridorom za kulturnu razmenu između zajednica centralnog i južnog Zagrosa.

Tokom poslednjih decenija, istraživači identifikuju sve veći broj elimaidskih naselja, grobnica, hramova i kamenoreza širom visoravni Bahtijari. Ova otkrića pokazuju ne samo opseg elimaidske teritorije, već i kontinuitet kulturnih i religijskih praksi. Novotkriveni kamenorez se izdvaja zbog svoje posebne teme.

Reljef je urezan na nepravilnoj, otprilike trapezoidnoj površini 70x81 centimetar. Iako su delovi panela pretrpeli oštećenja, tri figure su i dalje jasno prepoznatljive.

S leve strane je prikazana mišićava, naga muška figura. Desnom rukom podiže veliki, okrugli predmet — možda ritualni topuz ili simbolično oružje — dok levom rukom steže grlo figure u sredini. Naglasak na torzu, rukama i butinama sugeriše nameran fokus na fizičku snagu i herojsku moć.

Figura u sredini je stvorenje nalik zmiji sa tri glave, koje se proteže oko 83 centimetra. Višeglava zmijolika stvorenja su retka u poznatoj elimaidskoj umetnosti na kamenu, što ovaj elemenat čini posebno važnim za tumačenje simboličkog značenja prikazane scene.

S desne strane se nalazi muška figura obučena u partskom stilu. Dugačka odora sa jasno definisanim naborima zauzima stav uporediv sa svešteničkim figurama na drugim elimaidskim reljefima.

Mitološko tumačenje i moguće paralele

Kompozicija slike, modeliranje figura i gestovi ukazuju na svesno naglašavanje herojske borbe i ritualnog značaja. Iako definitivna identifikacija nije moguća, scena pokazuje moguće paralele sa mitom o Herkulu u borbi protiv Hidre, dobro poznatom pričom u helenističkom svetu, prikazanom na grčkim novčićima iz vremena oko 325. godine pre nove ere.

Umesto direktnog kopiranja, istraživači pretpostavljaju da je elimaidski umetnik možda bio inspirisan rasprostranjenim mitološkim temama, prilagođavajući ih lokalnim religijskim i kulturnim okvirima. Takvo selektivno usvajanje odražava širu ulogu Elimaide kao kulturnog posrednika između iranske, mesopotamske i mediteranske tradicije.

Eksperti naglašavaju da je ovaj kamenorez naučno značajan i jedinstven u poznatoj elimaidskoj umetnosti na kamenu. Međutim, reljef je ugrožen zbog površinske erozije i gubitka materijala. Zbog toga stručnjaci preporučuju hitnu fizičku zaštitu, digitalno dokumentovanje u visokoj rezoluciji i napredno lasersko skeniranje kako bi se sačuvali preostali detalji.

Otkriće je zvanično predstavljeno Ministarstvu za kulturnu baštinu Irana i objavljeno u međunarodnom časopisu Sinos Persicus, ističući značaj za buduće izučavanje elimaidske umetnosti, religije i međukulturnih interakcija.

Dok se istraživanje nastavlja, očekuje se da će ovaj kamenorez značajno doprineti našem razumevanju načina na koji je u Elimaidi izražavan mit, ritual i identitet u okviru dinamičnog kulturnog pejzaža drevnih planina Zagros.

(Telegraf Nauka/ArkeoNews)