Lobanja mu je smrskana palicom, žrtvovan je u mračnom obredu: Otkrivena jeziva sudbina stranca iz Vitrupa

Ostaci lobanje čoveka iz Vitrupa… Foto: Stephen Freiheit; Anders Fischer et al. 2024, PLOS ONE, CC-BY 4.0

Čovek iz Vitrupa, kako su arheolozi nazvali skeletne ostatke pronađene u močvari 1915, imao je jezivu sudbinu. Rođen je i odrastao na obalama Skandinavskog poluostrva, a onda se preselio u Dansku, kao trgovac ili kao zarobljenik, gde je kasnije postao žrtva mračnog obreda – lobanju mu je smrskalo osam udaraca palicom, pokazalo je najnovije istraživanje tima arheologa.

Ostaci čoveka iz Vitrupa pronađeni su davne 1915. godine u močvari blizu sela Vitrup u severnoj Danskoj. S njima su pronađeni keramička posuda i drvena palica, datirani između 3800. i 3500. godine pre nove ere. Međutim, dok su oni završili u Nacionalnom muzeju Danske, skelet uglavnom nije proučavan do sada.

Preporučujemo

Anders Fišer sa Univerziteta u Geteborgu i njegove kolege uradile su analizu tih ostataka i otkrili neverovatne stvari o njegovom životu, prenosi EurekAlert!

Otkrivanje životne istorije

- Nasmrt izudarano telo čoveka iz Vitrupa položeno je u dansku močvaru, verovatno kao deo ritualnog žrtvovanja. To se desilo između 3300. i 3100. godine pre nove ere, tokom vremena lokalne Funel Biker kulture. Kada je reč o morfologiji lobanje, ona se razlikuje od lobanja tadašnjih farmera u Danskoj i više nalikuje lobanjama lovaca-skupljača koji su naseljavali Skandinaviju u prethodnom milenijumu. Njegovi ostaci izabrani su za transdisciplinarnu analizu da se otkrije njegova životna istorija iz perspektive istorije populacije. Urađene su arheološke, antropološke i genetske analize, kao i analiza izotopa, čime je utvrđeno da je rođen u Norveškoj ili Švedskoj, da je odrastao na severu gde mu je ishrana bila lovačko-ribolovačka, a da je kasnije u životu imao tipičnu zemljoradničku dijetu – navodi se u studiji objavljenoj u žurnalu Plos One.

Od čoveka iz Vitrupa ostale su samo kosti desnog zgloba, donji deo leve potkolenice i fragmentisana lobanja i vilica sa 16 zuba. Njihova analiza pokazala je da je u trenutku smrti imao između 30 i 40 godina.

- Fragmentisana lobanja je posledica najmanje osam jakih udaraca, koji su je prelomili na više delova. Nema znaka da je bilo koji od tih preloma počeo da zarasta, što najverovatnije znači da su bili fatalni. Na kostima nije primećen trag sečenja tela, što znači da je nedostatak drugih kostiju posledica raspadanja. Udarne lizije na lobanji, kakve se opisuju u forenzičkoj antropologiji, karakteristične su za fatalno nasilje i poznate su na drugim neolitskim ljudskim skeletima. One sugerišu udarce čvrstim predmetom, verovatno najmanje okrugle površine i prečnika od najmanje dva centimetra. Drvena palica pronađena kraj skeletnih ostataka mogla bi da bude oružje sposobno za ove frakture – navodi se u studiji i dodaje:

- Fatalni udarci u glavu čoveka iz Vitrupa odbacuju mogućnost da se slučajno udavio u močvari. Da li je bio žrtva svađe ili ubistva? Hiljade ostataka u sličnom okruženju u Danskoj ipak ukazuju na to da je verovatno žrtvovan nepoznatim duhovima ili bogovima.

Bioarheološke analize

- Ostaci ukazuju na to da je ovo mesto povremeno u neolitu korišćeno za ritualna žrtvovanja. Međutim, nije poznato nijedno božanstvo iz tog perioda i regiona. Moguće je da su ljudi žrtvovanjem vrednih predmeta, stoke i ljudi prizivali nepoznate duhove i božanstva da im pomognu – rekao je Fišer za LiveScience.

Serija bioarheoloških metoda primenjena je u istraživanju skeleta. Njima je utvrđeno da je imao poreklo slično drugim pojedincima iz kulture Pited Vare sa švedskog ostrva Gotland, lovcima-skupljačima, a bio je različit od pojedinaca iz kulture Funel Biker, koji su bili farmeri.

Rezultati ne ukazuju na to zašto se preselio sa Skandinavskog poluostrva u Dansku, ali autori studije sugerišu da je bio ili trgovac ili zarobljenik koji se integrisao u novo društvo.

(Telegraf Nauka / EurekAlert! / LiveScience / Plos One)