Drevni DNK otkrio multietničku strukturu prvog nomadskog carstva

Foto: Liu Xiao / Xinhua News / Profimedia

Sjongnu, nomadsko carstvo nastalo na prostorima Mongolije oko 1.500 pre mnogo slavnijeg Mongolskog carstva, bilo je prava multietnička imperija sa velikom genetskom raznolikošću. To je pokazalo istraživanje tima naučnika sa Instituta za evolutivnu antropologiju i geoantropologiju „Maks Plank“, Nacionalnog univerziteta u Seulu, Univerziteta u Mičigenu i Harvarda. Oni su sproveli detaljna genetska ispitivanja dva elitna groblja na zapadnim granicama carstva – u Takiltin Kotgoru (Takhiltyn Khotgoru) i Šombuzin Belčiru (Shombuuzyn Belchiru), piše .

Moć, bogatstvo i pol

- Znali smo da je Sjongnu imperija ima visok nivo genetske raznolikosti, ali zbog nedostatka podataka na nivou zajednice nije bilo jasno da li je ona posledica heterogenog spajanja lokalnih homogenih zajednica ili su same lokalne zajednice bile raznolike. Želeli smo da ispitamo kakva je ta raznolikost bila na različitim društvenim i političkim nivoima, kao i odnosu prema polu, bogatstvu i političkom položaju – objasnila je Džuhjeon Li (Juhyeon Lee), prva autorka studije i doktorand Nacionalnog univerziteta u Seulu, u saopštenju Instituta Maks Plank.

Sjongnu je kineski naziv, inače pežorativan i znači „hrabri robovi“, za nomadsku imperiju, konfederaciju stepskih naroda, koja je postojala od trećeg veka pre nove ere do kraja prvog veka nove ere. Prema drevnim izvorima iz Kine, ujedinio ih je Modu Chanyu 209. pre nove ere i raširili su se u svim pravcima. Zbog razdvajanja od njih svojevremeno je započeta izgradnja velikog kineskog zida.

Istraživači su otkrili da su pojedinci na dva groblja imali ekstremno visoku genetsku raznolikost i to na nivou koji je otkriven širom Sjongnu carstva. U suštini, naglašavaju oni, visoka genetska raznolikost bila je prisutna na svim nivoima – širom carstva, unutar pojedinih zajednica, pa čak i unutar pojedinih porodica, što potvrđuje da je Sjongnu carstvo bilo multietničko. Pojedinci sa najnižim društvenim statusom, sahranjeni na obodima dva groblja, pokazuju najveći diverzitet, što znači da su oni poticali ili sa oboda carstva ili van njega. U suprotnosti s tim, lokalne elite i aristokratija sahranjeni u drvenim kovčezima u kockastim grobnicama i sa kamenim spomenicima imaju manji nivo genetske raznolikosti i imaju veći procenat istočnog evroazijskog nasleđa, što pokazuje da je moć bila koncentrisana u specifičnijoj podgrupi Sjongnu populacije.

- Sada imamo bolje ideje o tome kako su Sjongnu širili svoje carstvo utapanjem različitih grupa i koristeći brak i rodbinske veze za izgradnju imperije – rekao je jedan od autora studije dr Čungvun Džong (Choongwoon Jeong), profesor bioloških nauka na Nacionalnom univerzitetu u Seulu.

Uloga žena

Drugo značajno otkriće bilo je da je visok status grobnica i zagrobnih bogatstava neproporcionalno povezan sa ženama, što potvrđuje tekstualne i arheološke dokaze da su žene u Sjongnu carstvu imale veoma značajnu političku ulogu u ekspanziji i integraciji novih teritorija. Na aristokratskom groblju u Taklitin Kotgoru, istraživači su otkrili monumentalne grobnice sagrađene za žene, a kraj svake od tih žena u skromnim grobovima bili su sahranjeni muškarci. Žene su sahranjene u kovčezima sa simbolima zlatnog sunca i meseca, simbolom imperijalne moći, a u jednoj od grobnica bila je čak i kočija sa šest konja. Na groblju u Šombuzin Belčiru žene su takođe bile sahranjene u najbogatijim grobnicama, sa drvenim kovčezima, zlatnim amblemima i nakitom, kineskim ogledalima, svilom, stokom, kao i sa objektima uglavnom povezivanim sa konjanicima. Takvi objekti pokazuju veliki politički uticaj žena.

- Žene su imale veliku političku moć kao agenti Sjongnu imperije na granicama. Često su imale ekskluzivna plemićka zvanja, održavajući Sjongnu tradiciju i učestvujući u stepskoj politici, kao i u

takozvanoj razmeni na putu svile – navodi dr Brajan Miler (Bryan Miller), arheolog i profesor Univerziteta u Mičigenu.

Deca u društvu

Genetske analize dale su istraživačima i redak uvid u ulogu dece u Sjongnu društvu.

- Deca su bila sahranjivana na različit načinu u zavisnosti od godina i pola, što ukazuje u kojim godinama su se dobijali statusi u tom društvu – rekla je dr Christina Warinner, profesorka antropologije na Harvardu i lider grupe na Institutu Maks Plank.

Primera radi, dečaci od 11 ili 12 godina sahranjivani su sa lukom i strelama, na isti način kao i odrasli ratnici, dok mlađi od toga nisu. To ukazuje da su društvene ulogije dobijane tek u ranoj adolescenciji.

Iako se Sjongnu carstvo raspalo krajem prvog veka, istraživanja ukazuju da su neke društvene i kulturne norme preživele i da su prenete na kasnije stepske države.

(Telegraf nauka/mpg.de)