Korona i grip mogu da "probude" uspavane ćelije raka?

Skrivene u plućima nekih žena koje su preživele rak dojke nalaze se tumorske ćelije koje mogu ostati uspavane decenijama - sve dok jednog dana ne izazovu povratak bolesti. Sada eksperimenti na miševima pokazuju da ove odmetnute ćelije mogu biti probuđene uobičajenim respiratornim infekcijama kao što su COVID-19 ili grip.

Otkrića objavljena u časopisu Nature 30. jula, izgleda da se odnose i na ljude: podaci prikupljeni od hiljada osoba pokazuju da je infekcija koronavirusom SARS-CoV-2 povezana s gotovo dvostruko većim rizikom od smrti povezane s rakom, što možda objašnjava zašto je stopa smrtnosti od raka porasla u ranoj fazi pandemije COVID-19.

Preporučujemo

Rezultati su "zaista prilično dramatični", kaže Džejms DeGregori, biolog specijalizovan za rak na Medicinskom fakultetu Univerziteta Kolorado u Aurori i jedan od autora studije. "Infekcije respiratornim virusima nisu samo probudile ćelije,“ kaže on, „već su ih naterale i da se razmnožavaju u ogromnom broju."

Istraživači su ranije uočavali uspavane ćelije raka koje su se odvojile od primarnog tumora i sakrile u tkivima kao što je koštana srž, kod osoba koje su bile u remisiji od raka dojke, prostate, kože i drugih vrsta. Ove ćelije, koje su preteča metastaza - širenja na udaljene organe - predstavljaju problem čak i kod preživelih pacijenata. Na primer, kod oko četvrtine žena koje su preživele rak dojke, ovakve ćelije mogu izazvati povratak bolesti i metastazirati.

Naučnici već dugo pokušavaju da otkriju šta pokreće buđenje tih ćelija. Ranija istraživanja su ukazivala na hroničnu upalu kao mogućeg krivca - poput one izazvane pušenjem cigareta ili starenjem.

DeGregori i njegove kolege pitali su se da li akutna upala izazvana respiratornom infekcijom takođe može ponovo aktivirati uspavane ćelije raka. Da bi to ispitali, genetski su modifikovali miševe da razviju tumore dojke slične ljudskim, i da uspavane tumorske ćelije nastane u drugim tkivima, uključujući pluća. Zatim su životinje inficirali SARS-CoV-2 virusom ili virusom gripa.

Već nakon nekoliko dana, uspavane ćelije raka u plućima miševa počele su ubrzano da se razmnožavaju i formiraju metastatske lezije. Međutim, istraživači su otkrili da nisu sami patogeni izazvali to buđenje, već ključna imunološka molekula nazvana interleukin-6 (IL-6), koja aktivira odbrambeni odgovor tela na strane pretnje. Potvrdili su ovo tako što su inženjerski uklonili IL-6 iz tela miševa - kod tih životinja uspavane ćelije raka nisu se razmnožavale istom brzinom.

Oko dve nedelje nakon infekcije, ćelije su ponovo pale u stanje mirovanja. To znači da infekcija ne izaziva direktno rak, već povećava verovatnoću da neka buduća pretnja - bila to nova infekcija ili genetska mutacija - može ponovo aktivirati bolest, kaže DeGregori. On poredi ovaj proces sa paljenjem vatre više puta. „Probudio si plamen, pa se on opet ugasi“, kaže. „Ali sada imaš sto puta više žara nego ranije“ - što znači da je lakše da se vatra ponovo razbukta.

Ipak, to nije kraj priče. Istraživači su primetili da, iako je IL-6 bio ključan za buđenje ćelija raka, još jedan važan igrač imunog sistema - tzv. pomoćna T ćelija - zapravo je štitila ćelije raka od ostatka imunog sistema. „Bilo je prilično šokantno videti kako ćelije raka izopačuju imuni sistem da ih štiti umesto da ih uništi“, kaže DeGregori.

Podaci iz velikih baza kao što je UK Biobank dodatno su potvrdili nalaze studije kod ljudi: povećan rizik od smrti povezane s rakom kod onih koji su bili pozitivni na COVID-19 bio je najizraženiji u mesecima odmah nakon infekcije, što odražava brzo razmnožavanje ponovo probuđenih ćelija raka koje su naučnici videli kod miševa.

(Telegraf Nauka/Nature)