Zašto nam stomak raste s godinama: Naučnici otkrili ključni okidač za stvaranje masnih ćelija u srednjem dobu

Iako se često uzima zdravo za gotovo da s godinama „dolazi stomak“, nova naučna otkrića pokazuju da ovaj proces nije posledica lenjosti ili prejedanja, već složenih bioloških promena u telu. Istraživači iz američkog instituta City of Hope, jedne od vodećih naučnih ustanova za istraživanje dijabetesa i raka, otkrili su do sada nepoznat tip matičnih ćelija koji se pojavljuje u srednjem dobu i drastično povećava stvaranje masnog tkiva u predelu stomaka, piše SciTech Daily.

Ovo otkriće ne samo da menja naše razumevanje gojaznosti povezane sa starenjem, već otvara vrata potencijalnim terapijama koje bi mogle usporiti ili čak sprečiti nakupljanje masnih naslaga u zrelom životnom dobu.

Preporučujemo

Zahvaljujući sve preciznijim metodama analize gena, poput jednoćelijskog RNA sekvenciranja, naučnici su uspeli da zavire dublje u strukturu belog masnog tkiva (white adipose tissue – WAT), glavnog „krivca“ za dobijanje kilograma s godinama. Zanimljivo je da, za razliku od većine matičnih ćelija čija sposobnost opada s vremenom, matične ćelije masnog tkiva zapravo postaju aktivnije kako starimo.

- Starenje otključava potencijal ovih ćelija da se šire i pretvaraju u nove masne ćelije - objašnjava dr Adolf Garsija-Okana iz City of Hope, ističući da su ovo prvi direktni dokazi da se stomak širi s godinama zbog pojačane proizvodnje masnih ćelija — a ne samo zbog povećanja njihove veličine.

U središtu istraživanja našle su se adipocitne progenitorske ćelije (APCs) — matične ćelije koje imaju sposobnost da se razvijaju u masne ćelije. Eksperimenti na miševima otkrili su da APC ćelije iz starijih životinja stvaraju ogromnu količinu nove masti kada se ubace u mlade jedinke. Suprotno tome, ćelije mladih miševa gotovo da ne proizvode dodatne masne ćelije kada se nađu u telu starijih. To znači da starije ćelije imaju svoj unutrašnji, nezavisni „program gojenja“.

Najintrigantniji deo studije bio je otkriće potpuno novog tipa matičnih ćelija koje se javljaju upravo u srednjim godinama — nazvanih committed preadipocytes, age-specific ili CP-A ćelije. Njihova specifičnost nije samo u tome što postoje samo u određenom životnom dobu, već u tome što su neverovatno produktivne: one neprekidno stvaraju nove masne ćelije, naročito u predelu stomaka.

- Otkrili smo da starenje podstiče dolazak ovih specifičnih ćelija i ubrzava proces stvaranja masti, naročito u stomaku - ističe dr Ćiong Vang, koautorka studije.

To je razlog zašto ljudi često zadržavaju istu telesnu težinu, ali istovremeno gube mišićnu masu i dobijaju salo — promena je suptilna, ali duboko biološka.

Zanimljivo je da se u mladom organizmu proces stvaranja masti odvija bez jednog važnog signalnog puta, dok kod starijih organizama postaje zavistan od njega. Reč je o signalnom putu nazvanom leukemijski inhibitorni faktor receptor (LIFR). Kod starijih miševa, LIFR postaje ključni okidač koji pokreće CP-A ćelije da se umnožavaju i formiraju salo.

Nakon što su eksperimenti uspešno sprovedeni na životinjama, istraživači su uz pomoć istih metoda analizirali i ljudske uzorke masnog tkiva. Rezultati su bili gotovo identični: CP-A ćelije su pronađene u većem broju u tkivima osoba srednjih godina i pokazale su izrazitu sposobnost da proizvode nove masne ćelije.

To potvrđuje da otkriće ima stvarnu medicinsku važnost i otvara mogućnosti za nove terapije usmerene upravo na ove ćelije. Kontrolisanjem aktivnosti CP-A ćelija — bilo njihovim blokiranjem ili eliminisanjem — moglo bi se delovati preventivno na gojaznost povezanu sa starenjem, ali i na metaboličke bolesti poput dijabetesa i bolesti srca.

S obzirom na to da je abdominalna gojaznost snažno povezana sa većim rizikom od hroničnih bolesti i ubrzanog starenja, otkriće CP-A ćelija i uloge LIFR signalnog puta moglo bi biti revolucionarno u medicini. Umesto fokusiranja isključivo na dijete i vežbanje, buduće terapije mogle bi ciljano da deluju na sam izvor problema — na ćelijski mehanizam koji se aktivira u srednjim godinama i pravi prostor za širenje stomaka.

U narednim fazama istraživanja naučnici planiraju da preciznije prate CP-A ćelije u ljudskom telu, testiraju potencijalne molekule koji bi mogli da ih deaktiviraju i razviju terapije koje bi usporile ili sprečile njihovu aktivaciju.

Zahvaljujući ovom istraživanju, pitanje „Zašto mi raste stomak iako jedem isto kao ranije?“ konačno ima biološki odgovor — a uskoro bi moglo da ima i lek.

(Telegraf Nauka / SciTech Daily)