Nova arheološka otkrića: 15 lamasua i zapanjujući reljefi u drevnoj asirskoj palati

Samo nekoliko nedelja nakon što je 21. septembra objavljeno da je u Iraku pronađen ogromni asirski krilati bik, najveći ikad, visok šest metara, arheolozi su u Ninivi došli do još jednog niza izvanrednih otkrića.

Ista drevna lokacija Tel Nabi Junus, u srcu bivše asirske prestonice, sad je dala još 15 lamasua — ogromnih krilatih bikova sa ljudskim licima — i komplet novootkrivenih bareljefa iz asirske vojne palate.

Preporučujemo

Najnovija otkrića, koja je objavila nemačka arheološka misija sa Hajdelberškog univerziteta, dodatno potvrđuju status Ninive kao jednog od najvažnijih i simbolički najsnažnijih centara Novoasirskog carstva. Zajedno, ova otkrića daju izuzetan uvid u arhitektonsku raskoš i duhovna uverenja najmoćnije civilizacije Mesopotamije.

Novopronađene strukture su iz perioda vladavine tri najveća kralja Asirije — Senaheriba (704–681 pre nove ere), Arashadona (680–669 pre nove ere) i Asurbanipala (669–626 pre nove ere) — koji su vladali na vrhuncu asirske dominacije. Ovi monarsi su transformisali Ninivu u ogromnu metropolu sa palatama, hramovima i vrtovima koji su zadivljavali drevne posetioce.

Istorijski izvori, uključujući klinopisne ploče i klasične izveštaje, opisuju Senaheribovu palatu kao "bez premca". Tu su asirski kraljevi primali strane poslanike, komandovali ogromnim vojskama i prikazivali svoje božansko pravo na vladavinu kroz monumentalnu umetnost i arhitekturu.

Izgleda da reljefi otkriveni na lokaciji Tel Nabi Junus pripadaju vojnom kompleksu povezanom s ovim kraljevskim rezidencijama — možda proširenje glavne palate korišćene u administrativne i ceremonijalne svrhe.

Među najspektakularnijim pronalascima je 15 lamasu statua, od kojih je dvanaest ostalo u svojim originalnim pozicijama (in situ). Izrezbarena iz masivnih kamenih blokova, ova mitološka stvorenja su kombinovala telo bika, krila orla i lice čoveka, simbolizujući snagu, brzinu i inteligenciju — božanske osobine kraljevske vladavine.

Ovo otkriće je izuzetno ne samo zbog broja lamasua, već i tehničke raznovrsnosti njihove izrade. Neki su isklesani iz jednog monolitnog kamena, dok su drugi sastavljeni iz više delova, što je neobična praksa u kasnoj asirskoj arhitekturi – inovacija koja sugeriše razvoj umetničkih tehnika i moguću promenu u tradicijama izgradnje palata tokom kasnog 7. veka pre nove ere.

U asirskom verovanju, lamasui su bili duhovi zaštitnici koji su čuvali granice između ljudskog i božanskog sveta. Postavljeni na kapijama palata, imali su i simboličku i apotropejonsku funkciju (odbijanje zla), štiteći od haosa i obezbeđujući stabilnost imperije. Njihovo impozantno prisustvo je takođe pokazivalo moć asirskih kraljeva, kako podanicima, tako i posetiocima.

Iskopavanje je otkrilo i fragmente bareljefa koji su nekad ukrašavali fasadu odaje sa prestolom. Ovi pažljivo isklesani kameni paneli prikazuju kraljevske procesije, vojne pohode i ritualne scene, izrađeni sa izuzetnom preciznošću. Umetnost odražava tehničku veštinu asirskih majstora koji su koristili plitko klesanje, dinamičnu kompoziciju i složene detalje kako bi dali život kamenim površinama.

Takvi reljefi su ne samo ukrašavali zidove palata, već su služili i kao vizuelna propaganda, predstavljajući pobede i božansko pravo asirskih vladara. Scene su pričale vizuelnu priču o carstvu — ističući red, osvajanje i kosmičku zaštitu pod vladavinom kralja.

Glavni arheolog hajdelberške misije, dr Markus Feldman, kaže da bi ovi novootkriveni fragmenti mogli popuniti ključne praznine u razumevanju kasnog asirskog umetničkog razvoja, posebno pod vladavinom Asarhadona i Asurbanipala.

Saradnja iračkih i nemačkih stručnjaka je važna za očuvanje bogate kulturne baštine Iraka. Pažljivo dokumentovanje, digitalno skeniranje i konzervacioni rad osiguravaju da svaki fragment bude zabeležen pre premeštanja ili obnavljanja.

Otkrića na lokaciji Tel Nabi Junus podsećaju svet da je Irak i dalje središte drevne civilizacije. Svaki tamo pronađeni kamen priča o najranijim ljudskim gradovima, kraljevima i bogovima.

Niniva – dragulj Asirije

Na obalama reke Tigar, blizu današnjeg Mosula, Niniva je nekad bila najveći grad na svetu, simbol urbanog i umetničkog razvoja u 7. veku pre nove ere. Njena mreža kanala, veličanstvene palate i monumentalne kapije simbolizovale su organizacionu genijalnost asirske države.

Humka Tel Nabi Junus, dugo smatrana grobnicom proroka Jone, bila je decenijama uveliko nedostupna arheolozima zbog modernih verskih objekata. Nedavna saradnja i pažljivo planiranje su konačno omogućili sistematska iskopavanja — otkrivajući slojeve života do bronzanog doba.

Otkrića u Ninivi nisu samo arheološka dostignuća; ona su činovi oporavka kulture u regionu koji je pretrpeo ogromne gubitke baštine u poslednjim decenijama. Svaki ponađeni lamasu i reljef jača povezanost Iraka sa sopstvenom drevnom prošlošću i povećava globalno uvažavanje Mesopotamije — kolevke civilizacije.

Dok iskopavanja traju, naučnici se nadaju da će otkriti još više delova palate koji možda kriju zapise ili arhive sa novim uvidima u administraciju, religiju i umetnost Asirskog carstva. Zasad, novootkriveni čuvari od kamena ponovo stoje ispod mesopotamskog sunca, podsećajući nas da čak i nakon hiljada godina glasovi Ninive još uvek govore kroz svoje trajne oblike.

(Telegraf Nauka/ArkeoNews)