Skriveni grad star 5.000 godina otkriven ispod pustinje: Da li je ovo "Atlantida peska"?

Tokom vekova, pustinja Rub' al-Khali, u blizini Saudijske Arabije i Dubaija — poznata i kao Prazna četvrt — smatrana je beživotnim morem peska.

Ali sada otkriva zapanjujuću tajnu.

Preporučujemo

Godine 2002, šeik Mohammed bin Rašid Al Maktum, vladar Dubaija, uočio je neobične formacije dina i veliko crno naslage tokom leta iznad pustinje.

To je dovelo do otkrića Saruk Al-Hadida, arheološkog nalazišta bogatog ostacima prerade bakra i gvožđa, za koje se sada veruje da je deo civilizacije stare 5.000 godina, zakopane ispod peska.

Istraživači su otkrili tragove ove drevne zajednice otprilike tri metra ispod površine pustinje, skrivene pred očima i dugo zanemarene zbog surovih uslova i stalno pomerajućih dina Prazne četvrti.

Rub' al-Khali prostire se na više od 650.000 kvadratnih kilometara, što je čini najvećim neprekidnim prostranstvom peska na svetu.

Ovo otkriće ponovo budi legendu o mitskom gradu poznatom kao "Atlantida peska".

Prema legendi, grad Ubar je bio zakopan pod peskom nakon što je uništen — bilo prirodnom katastrofom, ili, prema nekim pričama, kao kazna bogova.

T.E. Lorens — britanski oficir i pisac najpoznatiji po ulozi u Arapskom ustanku tokom Prvog svetskog rata — nazvao je Ubar "Atlantidom peska".

Opisao ga je kao grad "neizmjernog bogatstva, koji je Bog uništio zbog oholosti, zauvek progutan od strane peska pustinje Rub' al-Khali."

Sada, najsavremenija nauka možda sustiže drevni mit.

Istraživači sa Univerziteta Kalifa u Abu Dabiju koristili su tehnologiju sintetičkog otvora radara (SAR) da prodru ispod površine pustinje — alat koji omogućava naučnicima da "vide" ispod dina bez njihovog uznemiravanja.

SAR funkcioniše tako što šalje pulsove energije i meri količinu koja se odbija nazad.

U ovom slučaju, arheolozi su kombinovali podatke SAR radara sa satelitskim snimcima visoke rezolucije kako bi skenirali ispod pustinjskog peska u Saruk Al-Hadidu.

Radar je detektovao zakopane strukture i otkrio jasne znake metalnih objekata, artefakata i slojeva životinjskih kostiju u tzv. "midden" naslagama — starim odlagalištima otpada.

Analizom podataka uz pomoć naprednih algoritama mašinskog učenja, istraživači su mogli da identifikuju obrasce i oblike koji ukazuju na ljudsku aktivnost iz davnina.

Dr Dijana Frensis, šefica Laboratorije za zaštitu životne sredine i geofizičke nauke (ENGEOS) na Univerzitetu Kalifa, objasnila je koliko je teško pronaći drevna nalazišta u pustinji UAE.

„Zbog klime, i činjenice da je veći deo zemlje pustinja, bilo je logistički preteško sprovesti istraživanja na terenu,“ rekla je Frensis. „Zato su satelitske slike bile ključne. Trebala nam je oprema koja može da vidi ispod peska.“

Nalazi ukazuju na složeno, međusobno povezano društvo koje je cvetalo u ovom regionu pre nekoliko hiljada godina.

Istraživači su identifikovali prethodno nepoznata naselja i puteve, što su jaki pokazatelji dugotrajne naseljenosti i organizovane civilizacije.

Slojevi na nalazištu prikazuju stenu, peščane dine i naslage gipsa, sa mnoštvom artefakata, starog metalnog otpada i životinjskih kostiju širom nalazišta.

SAR tehnologija — u kombinaciji sa veštačkom inteligencijom — sve više menja pravila igre u arheološkim istraživanjima, posebno u sredinama gde su tradicionalna iskopavanja gotovo nemoguća.

„Studija slučaja lokaliteta Saruk Al-Hadid pokazuje potencijal ovih tehnologija da unaprede arheološka istraživanja i doprinesu očuvanju kulturnog nasleđa,“ navodi se u naučnom radu.

Radi potvrde podataka sa daljinskih senzora, istraživači su ih uporedili sa postojećim arheološkim zapisima i sproveli terenske provere.

Rezultati su bili dovoljno tačni da podstaknu reakciju Dubaijske uprave za kulturu, koja je odobrila nova iskopavanja u upravo identifikovanim oblastima.

„Ovi regioni su i dalje uglavnom neistraženi, a znamo da kriju kulturnu istoriju,“ rekla je Frensis.

Iako se malo zna o ljudima koji su tamo živeli pre 5.000 godina, ovo otkriće već menja naše razumevanje ranih civilizacija na Arabijskom poluostrvu.

Arabijska pustinja je naseljena još od ranog pleistocena, sa neolitskim i paleolitskim alatkama pronađenim u jugozapadnom Rub' al-Khaliju. Beduinski nomadi prilagodili su se životu u pustinji, fokusirajući se na uzgoj kamila, gajenje urmi i usmenu tradiciju — kulturne prakse koje odražavaju otpornost drevnih pustinjskih društava.

Uprkos današnjim izrazito sušnim uslovima, region je doživljavao periode povećane vlažnosti između 6.000 i 5.000 godina pre nove ere, kada su se formirala plitka jezera usled obilnih kiša. Ta jezera su podržavala raznovrsne ekosisteme, uključujući biljke, faunu i alge — sve ključne tragove u stvaranju potpunije slike života u onome što se nekada smatralo nenaseljivim.

Sa svakim novim radarskim prolazom i slojem peska koji nauka otkloni, Prazna četvrt dokazuje da nikada zapravo nije bila prazna.

(Telegraf Nauka/Daily Mail)