Čuvarkuća iz Viminacijuma jedinstvena je u svetu: Dr Ilija Danković za Telegraf Nauku o senzacionalnom otkriću

Otkriće tintinabuluma u Viminacijumu... Foto: Ustupljene fotografije/Dr Ilija Danković/Arheološki institut

Arheolozi u Viminacijumu došli su do senzacionalnog otkrića – iskopali su tintinabulum ili čuvarkuću u obliku krilatog falusa, koji je služio kao zaštita od zlih sila i urokljivih pogleda. Na prostorima nekadašnjeg Rimskog carstva pronađeno je veoma malo ovakvih predmeta, što uspeh srpskih arheologa, o kojem su izvestili svi značajni svetski naučni portali, čini posebno velikim. Dr Ilija Danković, naučni saradnik Arheološkog instituta u Beogradu, za Telegraf Nauku objasnio je kako su došli do otkrića, šta trenutno znaju o ovom neobičnom predmetu, kao i o značaju Viminacijuma uopšte.

Tintinabulum iz 2. veka

- Početkom avgusta tim Arheološkog instituta započeo je iskopavanja u urbanom jezgru Viminacijuma. To su prva iskopavanja usmerena na stambene četvrti posle pola veka. U međuvremenu su u gradu istraživane monumentalne građevine javnog karaktera - kupatila i amfiteatar. Početna faza iskopavanja je bila usmerena na glavnu gradsku ulicu (decumanus), kao i na složeni sistem kanalizacionih kanala na ovom prostoru. Nakon toga, započeto je istraživanje objekata koji se nižu uz ulicu. U tremu jedne od ovih zgrada se i dogodilo otkriće viminacijumskog tiintinabuluma – rekao je dr Danković i dodao:

Preporučujemo

- Vrlo brzo po lociranju predmeta i početku njegovog začišćavanja smo primetili noge, krila i rep u obliku falusa, tako da je postalo jasno da je u pitanju tintinabulum. Sudeći po analogijama, ali i drugim predmetima otkrivenim u ovom sloju, možemo preliminarno reći da je naš primerak bio korišćen tokom druge polovine 2. veka naše ere.

Dr Ilija Danković kaže da je značaj tintinabuluma iz Viminacijuma višestruk.

Dr Ilija Danković okružen saradnicima na mestu otkrića... Foto: Ustupljene fotografije/Dr Ilija Danković/Arheološki institut

- Svakako da se radi o tipu predmeta koji je poprilično redak, a van Pompeje i Herkulanuma, na pravim arheološkim iskopavanjima otkrivan je izuzetno retko. Dalje, preliminarna konzervacija i rendgenska snimanja su pokazala da ovaj primerak ima neke elemente koji će ga učiniti jedinstvenim u korpusu tintinabuluma na teritoriji celog Carstva. Gledano sa naučne strane, on nam govori o strahovima, ukusima i navikama stanovnika Viminacijuma, i konkretno porodice koja je živela u domaćinstvu koje istražujemo. Jasno je da su oni, iako su živeli na obodu rimskog sveta, bili deo te civilizacije i da su baštinili kulturne tradicije mediteranskog sveta – objasnio je on.

Saradnja sa Harvardom i DNK analiza

Viminacijum je jedno od najvažnijih arheoloških nalazišta u Srbiji. Tu se nekad nalazio rimski vojni logor, a zatim i grad, koji jneko vreme i prestonica provincije Gornje Mezije.

Tim istraživača u Viminacijumu... Foto: Ustupljene fotografije/Dr Ilija Danković/Arheološki institut

- Istraživanja na Viminacijumu se obavljaju tokom većeg dela godine, i odvijaju se na dva fronta: zaštitna u krugu elektrane i na površinskom rudniku uglja, i sistematska, koja su proteklih sezona bila usmerena na legionarski logor, a od ove i na grad. Sva ta iskopavanja neprestano obogaćuju naša saznanja o izgledu i funkcionisanju utvrđenja i civilnog naselja, o infrastrukturi prigradskih i ruralnih delova Viminacijuma, a kroz pokretni arheološki materijal i o svetonazorima, verovanjima i običajima ovdašnjeg življa u doba antike – navodi dr Danković.

Na pitanje koliko su se načini istraživanja promenili sa razvojem novih tehnologija, naš sagovornik kaže:

- Danas je arheologija nezamisliva bez multidisciplinarnog pristupa, pa se pre iskopavanja vrše ispitivanja tla različitim geofizičkim metodama, a otkriveni predmeti su podvrgnuti brojnim analizama. Tim konzervatora je deo ekipe i oni usvajaju i razvijaju metodologiju zaštite artefakata. Letos je ostvarena i saradnja sa stručnjacima sa Harvarda, koja podrazumeva ispitivanje drevne DNK za gotovo hiljadu individua otkrivenih tokom istraživanja nekropola, što će doneti potpuno novu dimenziju izučavanja ovdašnje populacije.

(Telegraf Nauka)