Kako je nemački seljak postao lice nacističkih zakona o rasnoj čistoći

Mnoge priče o nacističkoj Nemačkoj praćene su fotografijom dva naučnika koji mere facijalne odlike nekog čoveka.

Ta slika je često opisana kao ilustracija nacionalsocijalističke opsesije izmerljivom rasnom čistoćom, naročito u pogledu Jevreja.

Postoji, međutim, samo jedan problem: fotografija originalno nema nikakve veze sa nacističkom državom, piše Phys.org.

Preporučujemo

Novo istraživanje otkriva istinsko poreklo te fotografije, nastale tri godine pre dolaska nacista na vlast, i prati kako je korišćena, tokom decenija, u cilju podrške raznim, promenljivim političkim ciljevima.

Čovek na fotografiji bio je nemački seljak iz mesta Sizebi. Uslikan je u okviru relativno benigne antropološke studije iz 1929. o starosedelačkim nemačkim „rasnim“ tipovima. Slika je, zajedno sa mnogim drugim iz istog sela, poslata u Berlin, gde je bila u kolekciji, nedirnuta godinama.

Godine 1932, popularni nemački časopis Berlinski ilustrovani magazin objavio je tekst o antropometriji uz fotografiju seljaka. Tekst je hvalio rad naučnika koji su nastavili istraživanje uprkos teškoćama usled ekonomske depresije. Tako je sugerisano da je fotografija snimljena krajem 1932.

Komunistički Radnički ilustrovani magazin je 1933. takođe upotrebio fotografiju seljaka iz Sizebija. Protestujući protiv novih zakona o arijevskom poreklu, urednici su stavili sliku na naslovno stranu izdanja posvećenog raskrinkavanju nacističke rasne teorije kao maske za klasnu diskriminaciju.

Ispod slike je pisalo: „Ne zaboravite da izmerite nos – tek onda ćete moći da utvrdite da li možete ostati nezaposleni u Trećem rajhu kao jevrejsko-marksistički potčovek ili kao rasno čist velikodostojnik“.

Fotografija je ponovo upotrebljena 1933, uz članak glavnog nacističkog genealoga Ahima Gerkea u režimu naklonjenom Novom ilustrovanom žurnalu, a u cilju demonstracije primera arijanizma.

Godine 1980, fotografija je opet upotrebljena u istorijskoj knjizi kao ilustracija za deo o antijevrejskim Nirnberškim zakonima iz 1935. Implicira se da je osoba na slici identifikovana kao Jevrej putem antropometrijskih metoda.

Možda zbog toga brojni muzeji o Holokaustu, uključujući Jad Vašem u Jerusalimu, koriste sliku seljaka iz Sizebija u izložbama posvećenim dokumentovanju rasnog esencijalizma nacista.

U još novije vreme, slika je dobila novi život odvojen od jevrejstva i nacističke Nemačke. Godine 2015, postavljena je na stranicu Fejsbuka za pristalice turskog predsednika Redžepa Tajipa Erdogana, predstavljena kao artefakt života za vreme osnivača moderne Turske, Mustafe Kemala Ataturka.

Sugeriše se da je tokom 1920-ih Ataturkova administracija izvodila merenje brkova u sklopu antimuslimanskog, „internacionalnog“ sekularizma, nasuprot Erdoganovoj politici „islamizacije i auroritarizma“.

Na kraju, pak, istraživači ne bi trebalo da posmatraju istoriju fotografije čoveka iz Sizebija kao istoriju pogrešnih pripisivanja i grešaka, već bi trebalo da se smatra vrstom robe na lageru čije mnoge rekontekstualizacije omogućavaju saznanja o političkim i kulturnim stavovima u različitim periodima.

Laka dostupnost fotografije i njen spoj posebnosti i univerzalnosti čine je zgodnom za manipulaciju u rukama mnogih različitih grupa.

Pošto fotografije uveliko oblikuju našu percepciju prošlosti, zadatak istoričara je da razlože, rekonstruišu i predstave u istorijskom kontekstu ne samo fotografije, već i kulture koje određuju njihovo viđenje.

(Telegraf Nauka/Phys.org)