Najveće geoarheološko ispitivanje drevnog hrama: Otkrivene spektakularne tajne Karnaka

Istraživači su sproveli najopsežnije geoarheološko istraživanje kompleksa hramova Karnak kraj Luksora. Ovo svetilište Starog Egipta jedan je od najvećih kompleksa hramova starog veka, a godišnje ga posećuje oko milion turista.

Studija, objavljena u žurnalu Antiquity, otkriva nove dokaze o starosti hrama, intrigantne veze sa mitologijom Starog Egipta i pruža nove uvide u međusobnom delovanju rečnog pejzaža i ljudi koji su zauzimali i razvijali lokaciju tokom 3.000 godina, saopštio je Univerzitet u Sautemptonu.

Preporučujemo

- Novo istraživanje pruža neverovatne detalje o evoluciji hrama u Karnaku, od malog ostrva do jedne od ključnih institucija Starog Egipta – rekao je dr Ben Penington, vodeći autor rada i gostujući saradnik za geoarheologiju na Univerzitetu u Sautemptonu.

Hram u Karnaku nalazi se 500 metara istočno od današnje reke Nil kod Luksora, u staroegipatskoj religijskoj prestonici Tebi.

Međunarodni istraživački tim, koje je predvodio dr Angus Grejem sa Univerziteta u Upsali, i u kojem je učestvovalo nekoliko stručnjaka sa Univerziteta u Sautemptonu, analizirao je 61 sedimentno jezgro iz unutrašnjosti hrama i sa lokacija oko nje. Tim je takođe proučavao desetine hiljada keramičkih fragmenata kako bi pomogao u datiranju svojih nalaza.

Koristeći ove dokaze, istraživači su uspeli da mapiraju kako se pejzaž oko lokacije menjao tokom njene istorije. Otkrili su da pre oko 2520. godine pre nove ere lokacija nije bila pogodna za stalno naseljavanje zbog redovnog plavljenja Nila. To znači da bi najranije naseljavanje u Karnaku verovatno bilo tokom Starog kraljevstva (2591–2152. p. n. e.). Keramički fragmenti pronađeni na lokaciji potvrđuju ovo otkriće, sa najranijim datiranjem između oko 2305. i 1980. pre nove ere.

- Starost hrama u Karnaku je bila žestoko osporavana u arheološkim krugovima, ali naši novi dokazi postavljaju vremensko ograničenje na njegovo najranije naseljavanje i izgradnju – rekao je dr Kristijan Strat sa Univerziteta u Sautemptonu.

Zemljište na kojem je Karnak osnovan formirano je kada su rečni kanali usekli svoja korita na zapadu i istoku, stvarajući ostrvo na prostrotu koji je sada istočno/jugoistočno od kompleksa hramova. Ovo ostrvo pružilo je osnovu za naseljavanje i ranu izgradnju hrama u Karnaku. Tokom narednih vekova i milenijuma, rečni kanali sa obe strane lokacije su se dalje razilazili, stvarajući više prostora za razvoj kompleksa.

Istraživači su bili iznenađeni otkrićem da je istočni kanal, do ove studije tek nešto više od pretpostavke, bio bolje definisan, pa čak i možda veći od kanala na zapadu, na koji su se arheolozi ranije fokusirali.

- Rečni kanali koji okružuju lokaciju oblikovali su kako se hram mogao razvijati i gde, sa novom izgradnjom koja se odvijala na starim rekama kako su se one zatrpavale muljem. Takođe, vidimo kako su drevni Egipćani oblikovali samu reku, odlaganjem peska iz pustinje u kanale, možda da bi obezbedili novo zemljište za izgradnju, na primer – rekao je Dominik Barker, još jedan od autora sa Univerziteta u Sautemptonu.

Ovo novo razumevanje pejzaža hrama ima upečatljive sličnosti sa drevnim egipatskim mitom o stvaranju, što je navelo tim da veruje da bi odluka o lociranju hrama ovde mogla biti povezana sa verskim pogledima stanovništva.

Tekstovi iz vremena Starog kraljevstva kažu da se bog stvoritelj manifestovao kao uzvišenje, izranjajući iz „jezera“. Ostrvo na kojem je Karnak pronađen jedina je poznata takva oblast uzvišenja okružena vodom u tom području.

- Primamljivo je pretpostaviti da su tebanske elite izabrale lokaciju Karnaka za prebivalište novog oblika boga stvoritelja – boga Amon-Ra - jer se uklapalo u kosmogonijsku scenu uzvišenja koje izranja iz okolne vode. Kasniji tekstovi Srednjeg kraljevstva (1980–1760) razvijaju ovu ideju, sa „prvobitnom gomilom“ koja se uzdiže iz „Voda Haosa“. Tokom ovog perioda, opadanje godišnjih poplava bi odražavalo ovu scenu, sa gomilom na kojoj je Karnak izgrađen koja se činila da se „uzdiže“ i raste iz opadajućih poplavnih voda – rekao je dr Penington.

S dozvolom da proučavaju celu poplavnu ravnicu luksorske regije, tim sada planira i sprovodi radove na drugim velikim lokacijama u tom području, kako bi dalje razumeo pejzaže i vodene površine cele zone drevne egipatske verske prestonice.

(Telegraf Nauka/University of Southampton)