Dva sukobljena Erosa i misteriozni natpis: Nova otkrića u antičkom gradu Teosu

Ruševine antičkog grada Teosa, nekada važne umetničke i političke metropole Jonije, kriju brojne tajne prošlosti. Novo istraživanje arheologa sa Univerziteta Pensilvanija, u saradnji sa Univerzitetom u Ankari i uz podršku Fondacije Gerda Henkel, donelo je značajna otkrića o buleuterionu, nekadašnjoj zgradi gradskog veća Teosa.

Tokom iskopavanja, naučnici su pronašli dvostruke mozaike iz helenističkog perioda, među kojima se posebno ističe prikaz dva sukobljena Erosa. Takođe su otkrili misteriozni arhitektonski natpis, koji je neko u prošlosti pokušao da izbriše. Ova otkrića otvaraju nova pitanja o političkoj i kulturnoj istoriji Teosa, kao i o društvenim promenama koje su oblikovale ovaj drevni grad, navodi se u Smithsonian magazine.

Preporučujemo

Teos je osnovan oko 10. veka pre nove ere i nalazio se u oblasti Jonije, na zapadnoj obali današnje Turske. Bio je jedno od značajnih grčkih naselja na ovom području i stekao je reputaciju "grada umetnosti", jer je privlačio filozofe, umetnike i pesnike.

Istorijski izvori, poput Herodota, nazivaju Teos "centrom Jonije", što ukazuje na njegov politički i kulturni značaj. U ovom gradu postojalo je jedno od prvih profesionalnih udruženja umetnika i izvođača u antičkom svetu – Dionizijski umetnici, grupa glumaca, muzičara i pesnika koja je bila pod pokroviteljstvom boga Dionisa.

Dionis je imao poseban status u Teosu – u njegovu čast sagrađen je veličanstveni hram, koji je projektovao Hermogen, poznati arhitekta iz helenističkog perioda.

Jedan od najbolje očuvanih spomenika u Teosu je buleuterion, građevina koja je služila kao mesto okupljanja gradskog veća.

Buleuterion je imao polukružni raspored sedenja, sa stepenasto postavljenim kamenim klupama koje su se spuštale ka centralnoj platformi. Ova arhitektonska karakteristika omogućavala je okupljanje nekoliko stotina građana, koji su donosili političke odluke i prisustvovali važnim ceremonijama.

Prema rečima Mante Zarmakoupi, arheologa i istoričara arhitekture sa Univerziteta Pensilvanija, buleuterion je interesantan jer pokazuje više faza izgradnje i rekonstrukcije. Izvorna zgrada je izgrađena krajem 3. veka pre nove ere, u helenističkom periodu. Tokom rimskog perioda, dodati su portik i scenska struktura, čime je zgrada preoblikovana u pozorišni prostor. Ovo ukazuje da je buleuterion u kasnijim vekovima korišćen i za umetničke nastupe, a ne samo za političke rasprave.

Najzanimljiviji deo istraživanja bila je analiza dva mozaika iz 3. veka pre nove ere, koji su nekada prekrivali podove dve prostorije u buleuterionu. Jedan od mozaika prikazuje dva krilata Erosa u borbi. U grčkoj mitologiji, Eros je bog ljubavi, često prikazivan kao krilati mladić. U helenističkoj umetnosti, Eros se često povezuje sa Dionisom, bogom vina i ekstaze. Zanimljivo je da je Eros obično prikazivan kao božanstvo koje donosi ljubav i strast, dok ovaj mozaik pokazuje sukob dva Erosa, što može simbolizovati unutrašnje borbe ljubavi, želje i požude.

Drugi mozaik sadrži detaljne prikaze životinja, što sugeriše da su ove prostorije bile dekorisane u umetničkom stilu tipičnom za helenistički period.

Ovakvi mozaici često su korišćeni u važnim javnim i privatnim zgradama, naglašavajući status i značaj građevine.

Pored mozaika, arheolozi su otkrili seriju arhitravskih blokova, koji su nekada stajali iznad stubova buleuteriona. Na ovim blokovima nalazio se natpis sa slovima visine skoro 30 centimetara, ali je neko u prošlosti pokušao da ga izbriše. Koristeći 3D modelovanje, istraživači su uspeli da delimično rekonstruišu natpis i otkrili da se radi o posveti osobama koje su finansirale izgradnju buleuteriona.

Prema rečima Pitera Satervejta, istoričara sa Univerziteta Pensilvanija, činjenica da je natpis izbrisan može ukazivati na političke promene u Teosu.

- U nekom trenutku, zajednica Teosa odlučila je da izbriše ime osobe koja je finansirala izgradnju, što sugeriše da je ta osoba kasnije pala u nemilost - objašnjava Satervejt.

Ovakvi primeri političke cenzure i brisanja istorije nisu retkost u antičkom svetu – poznato je da su mnogi vladari i moćnici nastojali da izbrišu tragove svojih prethodnika kada bi došlo do promene vlasti.

Zarmakoupi i njen tim planiraju dalja iskopavanja kako bi otkrili potpuni tekst natpisa i razjasnili njegovu istorijsku pozadinu.

Otkrića iz Teosa pokazuju slojevitost istorije ovog drevnog grada. Mozaici sa borbenim kupidima i životinjama otkrivaju umetničke i religijske aspekte života u Teosu, dok misteriozni natpis baca svetlo na političke preokrete u njegovoj prošlosti.

- Svaki deo ovog istraživanja otkriva se sloj po sloj, poput luka. Skinemo jedan sloj i već nailazimo na sledeći - ističe Zarmakoupi.

Buduće iskopine mogle bi doneti još važnih otkrića o ljudima koji su gradili Teos, njegovoj političkoj istoriji i umetnosti koja je krasila njegove građevine.

(Telegraf Nauka / Smithsonian magazine)