Da li je ovo najstariji kalendar u istoriji? Gobekli Tepe čuva neverovatni spomenik star 12.000 godina

Na brdovitom jugu današnje Turske, u arheološkom kompleksu Gobekli Tepe, otkriven je spomenik star oko 12.000 godina koji bi mogao predstavljati najstariji poznati solarni kalendar čovečanstva. Naučnici sa Univerziteta u Edinburgu analizirali su gravure na stubovima u Gobekli Tepeu i u radu objavljenom u žurnalu Time and Mind izneli argument da su oznake pažljivo postavljene da prate ne samo dan i noć, već i promene godišnjih doba, solsticijume i lunarne cikluse, što ga čini izuzetno ranom astronomsko-vremenskom alatkom, prenosi Popular Mechanics.

Istraživači su primetili da je jedna od gravura na jednom stubu sastavljena od ponovljenih simbola oblika “V”, koji se pojavljuju tačno 365 puta – što odgovara broju dana u solarnoj godini. Uporedno, neki od tih “V” simbola okruženi su motivima ptica i životinja, među kojima se jedna figura – ptica sa ogrlicom – ističe jer je simbol “V” smešten oko njenog vrata, što može biti implikacija da je na toj tački označen letnji solsticijum.

Preporučujemo

Prema autoru studije, Martinu Svitmanu, stanovnici Gobekli Tepea su očigledno bili izuzetno posvećeni posmatranju neba. Oni nisu samo registrirali velike astronomske događaje – poput solsticija – već su i pratili cikluse Meseca, prolazne meteorske događaje, pa čak i signale moguće komete koja je, verovatno, pala u blizini oko 10.850. godine pre nove ere. Taj događaj je možda bio katalizator za promene u klimatskim uslovima, iniciranje poljoprivrede i promene u društvenoj organizaciji – radi prilagođavanja novim uslovima nakon katastrofe koja je pogodila okoliš.

Gravure takođe pokazuju da su ljudi iz tog doba znali za mesečeve i solarne cikluse mnogo pre nego što su razvijena pisma i pre nego što su astronomi antičke Grčke dokumentovali slične fenomene, poput precesije Zemljine ose. Prema studiji, ovaj spomenik bi mogao prethoditi mnogim sličnim kalendarima za više hiljada godina.

Ova nova interpretacija Gobekli Tepea ne samo da pomera granice toga šta smatramo "prvim kalendarom", već i menja način na koji razumemo ranu civilizaciju – da su ljudi u ranim neolitskim zajednicama bili mnogo sofisticiraniji u posmatranju prirode i nebeskih ciklusa nego što smo ranije pretpostavljali.

Koristeći simbole da označe solarne godine, solsticije, možda meteorološke prilike ili prolazak kometa, oni su stvorili sistem koji je služio za ritualne, društvene i eventualno agrarne potrebe – na primer, da predvide vreme sadnje ili žetve, da planiraju verske ili sezonske festivale.

(Telegraf Nauka / Popular mechanics)