Sad znamo odakle je došao! Utvrđeno poreklo ogromnog objekta koji nije iz Sunčevog sistema i ide prema Marsu

Treći objekat za koji je poznato da je ušao u Sunčev sistem iz međuplanetarnog prostora potiče iz regiona koji se razlikuje od regiona porekla prethodna dva, piše Science Alert.

Kometa 3I/ATLAS, prema timu koji predvodi astrofizičar Metju Hopkins sa Univerziteta Oksford, u Sunčev sistem je došla iz gustog diska Mlečnog puta - oblast veoma različita od one u kojoj se trenutno nalazi Sunce.

Preporučujemo

Njihova otkrića, do kojih su došli samo nekoliko dana nakon otkrića samog objekta, predata su časopisu The Astrophysical Journal Letters i dostupna su na sajtu arXiv.

Sunčev sistem je prepun stena raznih veličina, a većina njih nastala je upravo ovde - iz oblaka materijala koji je ostao nakon formiranja Sunca. Zahvaljujući gravitacionim interakcijama i neprekidnoj dinamičkoj evoluciji sistema, te stene mogu putovati mnogim različitim putanjama dok kruže oko Sunca - od objekata sa veoma dugim periodima orbite (i do više miliona godina), do onih unutar orbite Venere.

Samo su tri puta do sada astronomi uočili objekte koji se kreću kroz Sunčev sistem putanjama koje se mogu objasniti jedino ako su došli izvan Sunčevog sistema, sa veoma velike udaljenosti.

Prva dva bila su 'Oumuamua i kometa 2I/Borisov, otkriveni 2017. i 2019. godine.

Kometa 3I/ATLAS, otkrivena 1. jula 2025. godine, treći je takav objekat, a astronomi užurbano rade na tome da otkriju kuda ide, kako izgleda i - najvažnije - odakle tačno dolazi iz naše ogromne galaksije.

Hopkins i njegove kolege primenili su protokol poznat kao Ōtautahi-Oxford model populacije međuplanetarnih objekata, koji su zajedno razvili astronomi sa Novog Zelanda i iz Velike Britanije, kako bi unazad pratili putanju komete 3I/ATLAS do tačke njenog porekla u Mlečnom putu. Ovaj model koristi podatke iz ESA-ine misije Gaia u kombinaciji sa modelima hemijskog sastava diska Mlečnog puta i načinima kretanja objekata, kako bi se mapirale populacije međuplanetarnih tela.

Kometa 3I/ATLAS kretala se brzinom od 57 kilometara u sekundi (oko 35 milja u sekundi) u trenutku otkrića, na putanji koja će je dovesti blizu orbite Marsa - njen najbliži prolazak pored Sunca očekuje se u oktobru 2025, nakon čega će napustiti Sunčev sistem. Smatra se da je prečnika između 10 i 20 kilometara, sa površinom plavičaste nijanse i crvenkastom komom - što je neuobičajeno za komete iz Sunčevog sistema.

Tim istraživača utvrdio je da je brzina komete u skladu sa poreklom iz "gustog diska" Mlečnog puta - zadebljanih regiona koji okružuju glavni, tanki disk galaksije. Tanka disk zona je dom većine zvezda Mlečnog puta, uključujući Sunce; dok se procenjuje da gusti disk sadrži oko 10% zvezda galaksije, i da je većina tih zvezda starija od 10 milijardi godina.

Ako se to potvrdi, to bi značilo da je 3I/ATLAS značajno starija od samog Sunčevog sistema - istraživači procenjuju da je stara između 7,6 i 14 milijardi godina. Sunce, poređenja radi, ima oko 4,6 milijardi godina.

Ovo otkriće snažno ukazuje na to da sva tri do sada poznata međuplanetarna posetioca nisu došla iz istog mesta. Zapravo, 3I/ATLAS izgleda kao prvi poznati međuplanetarni "uljez" koji je stigao iz gustog diska Mlečnog puta.

Nažalost, nije realno moguće da se bilo koji od njih precizno poveže sa nekom konkretnom zvezdom, jer nije moguće tačno odrediti njihovu starost.

„Isključujemo mogućnost da 3I/ATLAS dolazi iz okoline iste zvezde ili zvezdane grupe kao 1I ili 2I, ali nam brzina govori o njegovom poreklu: on je član gustog diska Mlečnog puta i prvi je međuplanetarni objekat koji je posmatran iz ove populacije,“ pišu istraživači u svom radu.

„Međuplanetarni objekti pružaju priliku da dobijemo dokaze o procesima nastanka i evolucije planetesimala u raznim delovima galaksije, a dalja posmatranja komete 3I/ATLAS omogućiće nam da preciznije testiramo pretpostavke Ōtautahi-Oxford modela.“

(Telegraf Nauka/Science Alert)