Vikinška kraljica bila je moćnija nego što se mislilo: Arheolozi skenirali rune i šokirali se otkrićem

Spomenik iz Leborga... Foto: Roberto Fortuna, National Museum of Denmark

Arheolozi su koristili 3D skeniranje da istraže natpise izrezane na dve grupe danskih runskih spomenika i otkrili su da su četiri spomenika najverovatnije napravljena u čast moćne vikinške kraljice, piše Phys.org.

Preporučujemo

Prvu grupu, spomenike iz Jelinga, podigao je Harald Plavozubi, kralj kome se pripisuje osnivanje Danske, u čast svojih roditelja Gorma i Tire. Runski spomenici iz Leborga takođe spominju ženu po imenu Tira.

Tim naučnika iz Danske imao je teoriju da se ove dve grupe spomenika odnose na istu osobu. Ako je to tačno, onda je Tira najviše puta spomenuta osoba na danskim runskim spomenicima iz vikinškog doba.

Povezivanje runskih spomenika

- Želeli smo da vidimo da li možemo da nađemo iste ureze na tim spomenicima, kako bismo mogli da povežemo spomenike iz Leborga i iz Jelinga. Ako postoji veza, onda je vrlo verovatno da se spomenici odnose na istu ženu – Tiru, majku Haralda Plavozubog – rekla je dr Lizbet M. Imer iz Nacionalnog muzeja Danske, glavna autorka studije.

Da bi ispitali teoriju, ona i njen tim sa više skandinavskih institucija napravili su 3D modele runskih spomenika i analizirali oblike i tehnike rezbarenja kojima su napravljene rune, a analizirali su i jezik. Njihovo istraživanje objavljeno je u žurnalu Antiqity.

Istraživači su poredili urezane rune dobro očuvanih spomenika da bi identifikovali osobene znake različitih umetnika. Sličnosti između spomenika iz Leborga i Jelina ukazuju da ih je napravila ista osoba. To znači da se obe grupe spomenika odnose na istu osobu – dansku kraljicu i majku Haralda Plavozubog. To pokazuje da je reč o veoma moćnoj i cenjenoj osobi. Veoma je verovatno da je sama kontrolisala delove teritorije i imala vlast kao samostalan vladar, a ne samo kao supruga Gorma Starog.

- Nijedan drugi muškarac ili žena iz vikinškog doba u Danskoj nisu spomenuti na toliko runskih spomenika, što ukazuje na nespornu važnost ujedinjenja pod vlašću nejnog sina Haralda Plavozubog – rekla je dr Imer.

Ono što je najvažnije, dodaju, ovo ukazuje da su žene imale veći uticaj u Danskoj vikinškog doba nego što se mislilo. To ukazuje da je žena mogla da ima vlast sama po sebi ili da vlada u ime muža ili maloletnih sinova.

- Kombinacija današnjih analiza i geografska rasprostranjenost runskih spomenika ukazuju na to da je Tira bila jedna od ključnih figura ili ključna figura za nastanak Danske kao države – navode autori studije.

Analiza runa... Foto: Zebicon/ Laila Kitzler Åhfeldt

Asteroid i bežična tehnologija

Tira je bila supruga kralja Gorma Starog, koji je vladao od 936. do 958. Nije mnogo toga poznato o njenom životu. Dok neke hronike navode da je poreklom iz loze kraljeva Veseksa, druge tvrde da je ćerka vladara Jutlanda Haralda Klaka. Prema tradiciji, lično je vodila vikinške ratnike u borbu i to posebno protiv Nemaca. Po njoj je nazvan asteroid 115 Tira, otkriven 6. avgusta 1871.

Harald Plavozubi Gormson smatra se sinom Gorma Starog i Tire. Bio je danski i norveški kralj koji je živeo između 935. i 968. godine. Tokom njegove vladavine Danska je primila hrišćanstvo. Zanimljivo je da je njegov nadimak Plavozubi iskorišćen za naziv brežične tehnologije – blutut.

(Telegraf Nauka/Phys.org)