Laserom skeniran Suzdaljski kremlj: Prvi put napravljen digitalni model tvrđave iz 11. veka

Suzdaljski kremlj je jedan od najpoznatijih primera utvrđenog jezgra srednjovekovnog grada, koje je sačuvalo svoj pejzažni izgled, elemente prostorne organizacije i konture fortifikacija iz najstarijeg doba. Kremljovski bedemi, koji ograničavaju deo obalske terase u okuci reke Kamenke, jasno su vidljivi u pejzažu savremenog grada, saopštio je Institutu za arheologiju Ruske akademije nauka.

Istraživači su utvrdili da osnovu kremljovskih bedema čine fortifikacije iz 11. veka, koje su kasnije obnavljane i ojačavane, ali nisu premeštane niti su menjale svoj položaj.

Preporučujemo

Među gradovima severoistočne Rusije, čija istorija seže u 10. i 11. vek, Suzdalj je jedini u kojem je nekadašnje jezgro gradske teritorije izdvojeno ostacima utvrđenja sačuvanim do danas.

Skeniranje Suzdaljskog kremlja sprovedeno je ove 2025. godine ručnim laserskim skenerom GoSLAM RS100S, koji koristi SLAM tehnologiju. Trasa snimanja je planirana tako da se skeniraju svi objekti izraženi u reljefu. Tokom kabinetske obrade materijala izvršeno je spajanje oblaka tačaka, uklanjanje šuma i klasifikacija površine tla. Kao rezultat kabinetske obrade dobijen je klasifikovan oblak tačaka, na osnovu kojeg je izrađen 3D model površine, topografski plan (DXF format) i senčeni prikazi reljefa.

Skeniranje pomoću LiDAR tehnologije omogućilo je preciziranje podataka o dimenzijama Suzdaljskog kremlja i njegovih utvrđenja. Utvrđeno je da površina kremlja, obuhvatajući teritoriju do spoljne strane bedema, iznosi 15,7 hektara, površina unutar bedema – 11,9 hektara, a ukupna dužina bedema oko 1.160 metara. Visina bedema sa unutrašnje strane iznosi od 1,6 metara u severozapadnom do 6,3 metra u istočnom delu kremlja. Visina bedema od dna rova iznosi od 7,2 metra u južnom do 11,3 metra u istočnom delu kremlja. Širina bedema u osnovi iznosi od 18,5 metara u zapadnom delu kremlja do 29,1 metar u istočnom. Širina rova iznosi od 25,6 do 46,1 metar, a dubina rova od 4,4 do 10,3 metra.

Položaj utvrđenja Suzdaljskog kremlja u celini je određen konturama reljefa u okuci reke Kamenke, ali se on ne može smatrati običnom tvrđavom na rtu. Za podizanje naselja izabran je deo obalske terase sa strmom liticom na severu i blagim spuštanjem ka reci na zapadu i jugu.

Pritom, oko trećine cele okuke ostalo je izvan utvrđenja.

Sa zapada i juga tvrđava nije zaštićena rekom. Ovde je sa spoljne strane utvrđenja ostao deo niske obalske terase, koji je sredinom 19. veka korišćen kao oranica, i delovi plavne livade širine od 50 do 150 metara. Uzdizanje terena istočno od kremlja činilo je naselje ranjivim i sa kopnene strane. Njegova zaštita na tom delu zahtevala je izgradnju najmoćnijih drveno-zemljanih utvrđenja i kopanje dubokog rova, čiji je reljef dokumentovan lidarskim snimanjem. Pri pažljivom posmatranju suzdaljskih pejzaža stiče se utisak da deo u okuci reke Kamenke, gde se nalazi Suzdaljski kremlj, po prirodi reljefa nipošto nije optimalan za podizanje pouzdano zaštićenog utvrđenog naselja. Položaj grada bio je određen drugim faktorima.

Digitalni model Suzdaljskog kremlja, dobijen pomoću Lidar tehnologije, prva je vizuelna dokumentacija ovog spomenika u visokoj rezoluciji, koja u potpunosti prenosi istorijski pejzaž centralnog dela Suzdalja i izgled srednjovekovnih utvrđenja u njihovom sadašnjem stanju.

Lasersko skeniranje ne menja opšte naučno shvatanje spomenika, ali obezbeđuje preciznost u sagledavanju svih njegovih detalja. Izrada digitalnih modela drugih srednjovekovnih gradina severoistočne Rusije otvoriće perspektivu za njihovo uporedno proučavanje i razjašnjavanje zajedničkih crta i individualnih karakteristika spomenika ove grupe.

(Telegraf Nauka/Институт археологии РАН)